Ήθος και σχολικός εκφοβισμός: «Δημιουργούμε στρατιές αγενών και άνευ ήθους μερικώς μορφωμένων ατόμων»

Ουσιαστικά παρέχεται μία αυτιστική παιδεία, αφού προωθούνται τα επιστημονικά πεδία που θα εξασφαλίσουν την είσοδο στο πανεπιστήμιο και θα συμβάλλουν στην εύρεση εργασίας στην τεχνοκρατούμενη καπιταλιστική αγορά, αντί της δημιουργίας θεοειδών ανθρώπων.

Φυσικά, το πρόβλημα των αήθων νέων ξεκινά νωρίτερα. Έχει τις βάσεις του στην προσχολική ηλικία, όταν οι γονείς μη θέλοντας να ασχοληθούν με το παιδί τους το «παρκάρουν» σε ποικίλες εξωσχολικές δραστηριότητες, ώστε μετακυλούν την αγωγή των παιδιών και όσα σχετίζονται με αυτήν, συμπεριλαμβανομένης της ηθικής διαπαιδαγώγησης τους, σε ειδικούς: είτε διότι πιστεύουν πως οι ειδικοί έχουν την απάντηση σε κάθε παιδαγωγικό πρόβλημα, είτε διότι αφοσιώνονται στην καριέρα τους οπότε παραμελούν την οικογένεια, είτε διότι αδυνατούν να σταθούν στο ύψος της γονεϊκότητας, είτε γιατί δυσκολεύονται να νικήσουν τον εγωισμό τους και να θέσουν τον εαυτό τους σε δεύτερη μοίρα. Έτσι, τα παιδιά μεγαλώνουν χωρίς γονείς.

Και σαν να μην έφταναν τα ανωτέρω, οι σύγχρονοι γονείς εμπαίζουν όλους εκείνους τους ειδικούς που κοπιάζουν για την διαμόρφωση των παιδιών τους, όταν αυτά που διδάσκουν δεν τους βρίσκουν σύμφωνους. Αντίφαση! Έτσι, δεν είναι διόλου σπάνιο το φαινόμενο οι γονείς να γκρεμίζουν όσα το σχολείο μέσω των εκπαιδευτικών κτίζει και με το παράδειγμά τους να καλλιεργούν παρηκμασμένα πρότυπα.

Επιπλέον, δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο οι γονείς να παραχαϊδεύουν τα παιδιά τους, να αδυνατούν να τους επιβληθούν και λόγω αυτής της αδυναμίας τους να πρεσβεύουν μια ελευθεριάζουσα αγωγή. Τα παιδιά, όμως, χρειάζονται σαφή όρια και πρέπει να υπάρχουν συνέπειες όταν ξεφεύγουν των ορίων. Οι άνθρωποι είμαστε ελεύθεροι εντός συγκεκριμένων επιλογών (δηλαδή να κάνω αυτό ή το άλλο, να αποδεχτώ αυτή ή εκείνη την εργασιακή θέση κ.λπ.) και κάθε επιλογή έχει συνέπειες. Δεν είμαστε ανεξέλεγκτα ελεύθεροι ούτε μπορούμε να αποφύγουμε τις συνέπειες των πράξεων μας. Αυτό ένα παιδί πρέπει να το μάθει νωρίς στη ζωή του. Όμως, πολλοί σύγχρονοι παιδαγωγοί και γονείς δεν συμφωνούν ότι κάθε πράξη έχει και συνέπειες, με αποτέλεσμα να εκτρέφουν κακομαθημένα, αγενή και ανήθικα παιδιά.

Στο πλαίσιο της μεταμοντέρνας αποδόμησης της κοινωνίας μας, η όποια επαφή με την βίωση ενός υγιούς ήθους απορρίπτεται, αλλά και η πίστη στην οποιαδήποτε μορφή εξουσίας (γονική, σχολική, θρησκευτική, πολιτική κ.λπ.) καθίστανται όλο και πιο προβληματική. Δυστυχώς, τα πρότυπα σήμερα αναζητούνται στην τηλεόραση και στο διαδίκτυο. Tα δε παιδιά λατρεύονται ως είδωλα και όλα τους συγχωρούνται από φόβο μήπως στιγματιστεί η παιδικότητά τους και αποκτήσουν κάποιο «ψυχολογικό τραύμα». Λησμονούμε την σκληρότητά των εφήβων, την αναισθητοποίηση τους μπροστά στη βία, την αυξανόμενη πονηριά -έως και ψευτιά- τους για να ξεφύγουν των ευθυνών και των συνέπειων των πράξεων τους.

Μέσα από αυτό το πλαίσιο σκέψης ξεπηδούν τα διάφορα φαινόμενα σχολικού εκφοβισμού. Εκτρεφόμενοι οι νέοι τοιουτοτρόπως καταλήγουν να βιώνουν μια ανθρωπολογική παρακμή χωρίς να το αντιλαμβάνονται, ούτε εκείνα ούτε οι γονείς τους. Χρειάζεται οι γονείς να ασχοληθούν με το ήθος των παιδιών τους κάποια στιγμή. Μιλώ για ήθος, όχι για ηθικισμό! Χρειάζεται οι γονείς να τους μάθουν να σέβονται, να είναι ευγενικά, να αγαπούν και να αποδέχονται, να μη εμπαίζουν τον αδύναμο, να συμπεριφέρονται ανάλογα με τις περιστάσεις, να εκτιμούν όσους κοπιάζουν για την διαπαιδαγώγησή τους, να αγωνίζονται για το δίκαιο και το κοινό καλό, να αγωνίζονται τα ίδια για την διαρκή καλυτέρευση της συμπεριφοράς και του χαρακτήρα τους. Το ήθος είναι ο τρόπος του λογισμού και της δράσεως μας, δεν σχετίζεται με ηθικιστικούς περιορισμούς.

Είναι απελπιστικό και εξοργιστικό η μεγάλη λαϊκή μάζα να μην αντιδρά για όλα αυτά τα φαινόμενα εκφοβισμού που συχνά φτάνουν έως το βιασμό και τον θάνατο, αλλά εύκολα να εξεγείρεται για πολιτικά και οικονομικά ζητήματα. Πολιτικό ζήτημα είναι και η διαπαιδαγώγηση των νέων.

Είμαστε υποκριτικά ανθρώπινοι και επιλεκτικά αγωνιστικοί. Οι ευθύνες μίας κοινωνίας που ανέχεται τη βία, που γνωρίζει τα λάθη της και δεν κάνει κάτι για να τα διορθώσει, που κλείνει τα μάτια της μπροστά στην διαρκώς αυξανόμενη νεανική βία είναι εγκληματικές!

Υποστηρίζω ότι η καλλιέργεια χριστιανικών προτύπων μπορεί να συμβάλλει στην ανατροπή της αήθους πραγματικότητας. Δυστυχώς, στις μέρες μας η αγιότητα παραθεωρείται. Ωστόσο, η Εκκλησία μας διδάσκει ότι σκοπός του ανθρώπου είναι η επίτευξη της αγιότητας, η αποκατάσταση του απολεσθέντος καθ’ ομοίωσιν χρησιμοποιώντας τα χαρίσματα του κατ’ εικόνα. Η πληθώρα των αγίων αντρών και γυναικών, παιδιών και εφήβων, νέων και γέρων επιβεβαιώνουν ότι δεν πρόκειται για μια ουτοπία. Η πορεία του ανθρώπου προς την αγιότητά είναι μία ζώσα παράδοση και αξίζει στα σπίτια μας -αλλά και στα σχολεία μας- να φέρουμε σε επαφή τα παιδιά με αυτή την αναστάσιμη παράδοση.

Ωστόσο, κατανοώντας ότι η πραγματικότητα μας κάθε άλλο παρά χριστιανική είναι και ίσως να μην ευνοεί την κατανόηση της ανωτέρω παραγράφου, αξίζει έστω να στοχαστούμε για τη θέσπιση μίας παιδείας ήθους, δηλαδή μίας παιδείας που θα έχει τις βάσεις της στις ανθρωπιστικές επιστήμες, που θα εισάγει τους νέους στο μυστήριο της τέχνης της ζωής και τη δόμηση υγιών πολιτικών του βίου, που θα καλεί τους νέους σε μία (ανα)στοχαστική προσέγγιση του βίου τους, στοχεύοντας φυσικά σε μία φιλοσοφούσα, ηθική και αυτεξούσια ανθρωπότητα με αναφορά προς το θείο.

Νικόλαος Λεβέντης, θεολόγος