Ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος και Βαπτιστής ήταν γιος του ιερέα Ζαχαρία και της Ελισάβετ. Ονομάστηκε Πρόδρομος, γιατί με το λόγο του προετοίμασε το δρόμο του Ιησού Χριστού και Βαπτιστής, γιατί βάπτιζε τους χριστιανούς στον Ιορδάνη ποταμό.
Ήταν συγγενής του Χριστού και ζούσε ασκητικό βίο στην έρημο. Κήρυττε με πάθος το Λόγο του Θεού και κατακεραύνωνε την ανηθικότητα και τον φαρισαϊσμό της εποχής. Μάλιστα, δεν δίστασε να ασκήσει σκληρή κριτική στον ηγεμόνα της Ιουδαίας Ηρώδη Αντύπα, ο οποίος διατηρούσε παράνομη σχέση με την Ηρωδιάδα, σύζυγο του αδελφού του.
Ο Άγιος Ιωάννης φυλακίστηκε για τη δράση του από τον Ηρώδη Αντύπα και με προτροπή της Σαλώμης, κόρης της Ηρωδιάδας, διατάχθηκε ο αποκεφαλισμός του. Ο Πρόδρομος τάφηκε στη πόλη Σεβαστή και η Τίμια Χείρα του Βαπτιστή μεταφέρθηκε από τον διάκονο Ιώβ στην Κωνσταντινούπολη, όπου τοποθετήθηκε στα αυτοκρατορικά ανάκτορα.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’. Ταχὺ προκατάλαβε.
Ἡ πρώην οὐ τίκτουσα, στεῖρα εὐφράνθητι, ἰδοὺ γὰρ συνέλαβες, Ἡλίου λύχνον σαφῶς, φωτίζειν τὸν μέλλοντα, πᾶσαν τὴν οἰκουμένην, ἀβλεψίαν νοσοῦσαν, χόρευε Ζαχαρία, ἐκβοῶν παρῥησίᾳ· Προφήτης τοῦ Ὑψίστου ἐστίν, ὁ μέλλων τίκτεσθαι.
Κοντάκιον
Ἦχος α’. Χορὸς Ἀγγελικὸς
Εὐφραίνεται λαμπρῶς, Ζαχαρίας ὁ μέγας καὶ ἡ πανευκλεής, Ἐλισάβετ ἡ σύζυξ, ἀξίως συλλαμβάνουσα, Ἰωάννην τὸν Πρόδρομον, ὃν Ἀρχάγγελος εὐηγγελίσατο χαίρων, καὶ οἱ ἄνθρωποι, ἀξιοχρέως τιμῶμεν, ὡς μύστην τῆς χάριτος.
Ὁ Οἶκος
Τὸ ἱερὸν Εὐαγγέλιον ἀναπτύξωμεν, ὁ Λουκᾶς ἡμῖν ἔγραψεν ὁ Ἱερὸς καὶ θαυμάσιος, καὶ τὴν τοῦ Προδρόμου θεασώμεθα σύλληψιν, τὴν φαιδρὰν καὶ ἐπίσημον· φησὶ γάρ, ὡς εἰσῆλθεν ὁ πρεσβύτης καὶ δίκαιος Ζαχαρίας, εἰς τὰ Ἅγια τῶν Ἁγίων τοῦ θυμιᾶσαι, τῷ τῆς ἐφημερίας καιρῷ, ἐπέστη αὐτῷ Γαβριήλ, εὐαγγελιζόμενος καὶ λέγων· Ἕξεις Ἱεράρχα υἱὸν ἐν τῷ γήρᾳ, Προφήτην τε καὶ Πρόδρομον, φωνήν τε καὶ κήρυκα, καὶ λύχνον ἀείφωτον, τὸν μύστην τῆς χάριτος.