Ο Άγιος Σωφρόνιος του Έσσεξ (κατά κόσμον Σεργκέι Σεμιόνοβιτς Σάχαρωφ, ρωσικά: Сергей Семёнович Сахаров; 22 Σεπτεμβρίου 1896 - 11 Ιουλίου 1993) ήταν Ρώσος Ορθόδοξος Ιερομόναχος, ο οποίος ξεκίνησε τη μοναχική του ζωή στη Μονή Αγίου Παντελεήμονος (Άγιο Όρος) και θεωρείται από την ορθόδοξη παράδοση ως ένας από τους χαρισματικότερους μοναχούς του 20ου αιώνα. Στις 27 Νοεμβρίου 2019 το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως τον ενέγραψε στο Αγιολόγιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας (αγιοκατάταξη) και η μνήμη του τιμάται στις 11 Ιουλίου.
Γεννήθηκε στη Μόσχα της τότε Ρωσικής Αυτοκρατορίας και ήταν μέλος 9μελούς οικογένειας. Το κοσμικό του όνομα ήταν Σέργιος, ενώ έδειχνε από μικρός ιδιαίτερη θεολογική κλίση. Στην αρχή ασχολήθηκε με τη ζωγραφική, ενώ ασχολήθηκε και με τον Βουδισμό και τον Ινδουισμό. Όταν απογοητεύτηκε από τη φιλοσοφία των Ανατολικών θρησκειών, στράφηκε προς τον Χριστιανισμό και πιο συγκεκριμένα την Ορθοδοξία. Σε ηλικία 25 ετών, μετακινήθηκε στη Γαλλία, προσπαθώντας να βρει εργασία ως ζωγράφος. Στη Γαλλία κατάφερε να γίνει δεκτός στους καλλιτεχνικούς κύκλους, όμως τελικά στράφηκε προς το χριστιανισμό με περισσότερο ζήλο, αφού ούτε αυτό τον γέμιζε, όπως ο ίδιος αργότερα ομολόγησε[3] . Έτσι στράφηκε σε ηλικία 29 ετών στη θεολογία, εισαγόμενος στο Ορθόδοξο Θεολογικό Ινστιτούτο στο Παρίσι.
Καλόγερος Βασίλειος (Κριβοσέιν) και Ιεροδιάκονος Σωφρόνιος στο Άγιον Όρος το 1933
Δε γνωρίζω Χριστό Έλληνα, Ρώσο, Άγγλο, Άραβα … Ο Χριστός είναι για μένα το παν, το υπερκόσμιο Είναι. Μόλις περιορίσουμε το πρόσωπο του Χριστού, μόλις το κατεβάσουμε στο επίπεδο των εθνοτήτων, χάνουμε το παν και βυθιζόμαστε στο σκοτάδι. Τότε ανοίγει ο δρόμος προς το μίσος ανάμεσα στα έθνη, προς την έχθρα μεταξύ των κοινωνικών ομάδων…Ο Χριστός είναι ο άπειρος Θεός. Δε σταυρώθηκε μόνο για τους πιστούς, αλλά για όλους τους ανθρώπους.
Αρχιμ. Σωφρονίου, Περί Πνεύματος και Ζωής, Έσσεξ Αγγλίας 1995, σ. 26-28.
Με το πέρας των σπουδών έλαβε την απόφαση να μονάσει. Έτσι εγκαταστάθηκε στη Ρωσική Μονή του Αγίου Παντελεήμονος στο Άγιο Όρος, το 1925. Τέσσερα έτη αργότερα γνώρισε τον Άγιο Σιλουανό τον Αθωνίτη, ο οποίος έγινε ο πνευματικός καθοδηγητής του. Στη συνέχεια αναχώρησε για τα Καρούλια του Αγίου Όρους το 1938, όπου ασκήτεψε αυστηρά. Το 1948 έφυγε από το Άγιο Όρος, ώστε να χειρουργηθεί στη Γαλλία, ενώ εξέδωσε σε βιβλίο το βίο του Αγίου Σιλουανού, ο οποίος εν τω μεταξύ πέθανε. Στη συνέχεια εξέδωσε και άλλα βιβλία το «Περί προσευχής», το «Άσκηση και Θεωρία» και «Η ζωή Του ζωή μου». Την ίδια εποχή επισκέφτηκε και τη Μόσχα μετά από πολλά χρόνια και έκτοτε είχε πιο στενούς δεσμούς με την πόλη. Το 1963 εγκατέλειψε το Άγιο Όρος και ίδρυσε μια χριστιανική αδελφότητα, χτίζοντας παράλληλα και ένα μοναστήρι αφιερωμένο στον Άγιο Ιωάννη τον Πρόδρομο στο Έσσεξ της Αγγλίας. Εκεί έμεινε μέχρι που πέθανε το 1993 σε ηλικία 97 ετών.
Αγιοκατάταξη
Κατά την επίσκεψη του στο Άγιον Όρος, τον Οκτώβριο του 2019, ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος ενώπιον της Σύναξης της Ιεράς κοινότητας, ανήγγειλε ότι το Οικουμενικό Πατριαρχείο θα προχωρήσει στη μελέτη αγιοκατάταξης του Γέροντα Σωφρόνιου του Έσσεξ.[4] [5] Αποδεχθείσα εισήγηση της Κανονικής Επιτροπής η Αγία και Ιερά Σύνοδος, που συνήλθε υπό την προεδρία του Οικουμενικού Πατριάρχη στις 27 Νοεμβρίου 2019, τον ανέγραψε στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας.