Η μαγευτική ενορία του Αγίου Νικολάου Πύλης Τρικάλων

Η ενορία του Αγίου Νικολάου Πύλης Τρικάλων ανήκει διοικητικά και ποιμαντικά στην Ιερά Μητρόπολη Τρίκκης, Γαρδικίου και Πύλης. Ιδρύθηκε ως ενορία περίπου το 1866.

Ο κεντρικός Ιερός Ναός είναι του Αγίου Νικολάου, ο οποίος εγκαινιάσθηκε το 1866 και βρίσκεται στη μικρή και γραφική πλατεία «Μεσοχώρι».

Στην ενορία ανήκουν και άλλοι δύο Ιεροί Ναοί.

Το 1957 ανεγέρθηκε το κομψό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου στην είσοδο της Πύλης, επί της οδού Τρικάλων – Άρτας. Χτίστηκε σε θέση παλαιότερης εκκλησίας που βρισκόταν στο μνημείο των Πεσόντων, και η οποία μνημονεύεται από τα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Το 1967 έγινε η θεμελίωση και τα εγκαίνια του Ιερού Ναού του Αγίου Βησσαρίωνα Πύλης Τρικάλων. Η εκκλησία γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου.

Προϊστάμενος της Ενορίας του Αγίου Νικολάου Πύλης είναι ο π. Δημήτριος Κατσαρός.

Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο πολιούχος της Πύλης.

Ιερός Ναός Αγίου Νικολάου Πύλης Τρικάλων

Η εκκλησία βρίσκεται στη μικρή και γραφική πλατεία «Μεσοχώρι». Είναι σταυρεπίστεγος με τρούλο και με υπερυψωμένο το μεσαίο κλίτος. Κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου από πέτρα, όπως και το καμπαναριό.

Πρόκειται για κομψό από αρχιτεκτονικής άποψης οικοδόμημα, παρότι στα μέσα του περασμένου αιώνα οι τοίχοι του ναού επικαλύφθηκαν με ασβεστοκονίαμα και έτσι χάθηκε ένα μέρος της αισθητικής του εικόνας.

Η κτητορική επιγραφή βρίσκεται στη δυτική πλευρά, εσωτερικά του ναού και γράφει τα εξής:

ΑΝΟΙΚΟΔΟΜΗΘΗ ΕΚ ΒΑΘΡΩΝ Ο ΘΕΙΟΣ ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ / ΤΟΥ ΕΝ ΑΓΙΟΙΣ ΝΙΚΟΛΑΟΥ ΤΟΥ ΕΝ ΜΥΡΟΙΣ / ΔΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΗΣ ΤΩΝ ΚΑΤΟΙΚΩΝ ΤΟΥ ΧΩ/ΡΙΟΥ ΤΟΥΤΟΥ ΤΩΝ ΜΕΓΑΛΩΝ ΠΥΛΩΝ ΑΧΙΕΡΑΤΕΥΟΝΤΟΣ ΤΟΥ ΑΓΙΩ ΤΡΙΚΚΗΣ ΚΥΡΙ/Ω ΜΕΛΕΤΙΩ 1866. ΜΑΡΤΙΩ /18

Από την κτητορική επιγραφή γνωρίζουμε ότι η εκκλησία ανοικοδομήθηκε (ξαναχτίστηκε, εκ νέου στα παλιά θεμέλιά της. Αυτό σημαίνει ότι εκεί υπήρχε μια παλιότερη εκκλησία η οποία καταστράφηκε, για να χτιστεί στη θέση της η υπάρχουσα στις 18 Μαρτίου 1866.

Η ανοικοδόμησή της έγινε με τη συνδρομή των κατοίκων του χωριού των Μεγάλων Πυλών. Εντύπωση πάντως προκαλεί η αναφορά του χωριού με τη βυζαντινή του ονοματοδοσία, και όχι με την ονομασία που αυτό είχε τότε (Πόρτα Παζάρ ή απλά Πόρτα). Κατά τη γνώμη μας, η διατήρηση της παλιάς ονομασίας έγινε για λόγους ιστορικής μνήμης.

Οι κάτοικοι της Μεγάλης Πόρτας (Μεγάλων Πυλών) ήταν εκείνοι που έχτισαν την παλιότερη εκκλησία του Αγίου Νικολάου, κάπου στις αρχές του 16ου αιώνα, από την οποία πήρε και την ονομασία το νεότερο χωριό. Την εποχή που κτίστηκε ο ναός, μητροπολίτης Τρίκκης ήταν ο Μελέτιος και ιερέας του χωριού αναφέρεται ο παπα – Γιώργης Βελέντζας.

Στην ανατολική πλευρά του κωδωνοστασίου, υπάρχει η χρονολογία 1889 που είναι το έτος της κατασκευής του. Ακόμα είναι τοποθετημένη εκεί και η ενεπίγραφη πλάκα με τα ονόματα των Πορτινών που έπεσαν για την πατρίδα στους βαλκανικούς πολέμους του 1912-13.

Εκεί πραγματοποιούνταν πριν το 1957 οι καταθέσεις στεφάνων, για να τιμηθεί η μνήμη των πεσόντων. Το ψηλότερο διάζωμα του καμπαναριού σύμφωνα με την εντοιχισμένη πλάκα, προστέθηκε το 1933. Ίσως, τότε να έγιναν και οι εργασίες επίχρισης του καμπαναριού και του ναού.

Στον τρούλο του ναού υπάρχουν υπέροχες τοιχογραφίες που χρονολογούνται το 1886. Οι αγιογραφίες στο Άγιο Βήμα έγιναν το 1981. Το 1968 κατασκευάστηκε το θαυμάσιο ξυλόγλυπτο τέμπλο. Ενώ το 2015 ολοκληρώθηκαν οι εργασίες αποκατάστασης και ανάδειξης του καμπαναριού.

Η ανατολική πλευρά του Αγίου Νικολάου με την χρονολογία κτίσης.

Ο Άγιος Νικόλαος είναι ο πολιούχος της Πύλης και τιμάται σε ολόκληρο τον ελληνικό χώρο. Είναι ο προστάτης των ναυτικών, του εμπορικού και πολεμικού μας ναυτικού.

Η λατρεία του Αγίου, είχε ιδιαίτερη σημασία και για τους Πορτινούς γιατί τα παλιότερα χρόνια το χωριό τους ήταν ευάλωτο από τις καταστροφικές πλημμύρες του Πορταϊκού.

Ιερός Ναός Αγίου Βησσαρίωνος Πύλης Τρικάλων

Αρχές της δεκαετίας του 1960, οι κάτοικοι της Πύλης εξέφρασαν την επιθυμία να χτίσουν μια νέα και πιο ευρύχωρη εκκλησία, για να εξυπηρετεί τις ανάγκες της τοπικής ενορίας. Το 1965 συγκροτήθηκε η επιτροπή με σκοπό να συγκεντρώσει χρήματα για την ανέγερση του ναού. Η ανταπόκριση των κατοίκων υπήρξε άμεση και συγκινητική.

Εγκαίνια του ιερού ναού Αγίου Βησσαρίωνος το 1969

Το χρηματικό ποσό το οποίο συγκεντρώθηκε από τις προσφορές, βοήθησε στο ξεκίνημα των εργασιών. Σημαντική ήταν και η συμβολή των ξενιτεμένων συμπολιτών μας, που συνέβαλαν στην οικονομική ενίσχυση.

Η θεμελίωση της εκκλησίας έγινε το 1967 και ξεκίνησαν άμεσα οι εργασίες ανοικοδόμησης, οι οποίες ολοκληρώθηκαν το 1969 με την πραγματοποίηση των εγκαινίων.

Η θεμελίωση του Αγίου Βησσαρίωνα το 1967

Το 1971 έγινε νέα λαχειοφόρος, με σκοπό την αποπεράτωση των εργασιών για τον Ιερό Ναό Αγίου Βησσαρίωνος Πύλης Τρικάλων. Ο ευρύχωρος και μεγαλοπρεπής ναός κατασκευάστηκε εξ ολοκλήρου από πέτρα και είναι βυζαντινού ρυθμού, σταυρεπίστεγος. Η οροφή του τρούλου απέχει 25 μέτρα από το δάπεδο. Διαθέτει εντυπωσιακό ξυλόγλυπτο τέμπλο, και τα τελευταία χρόνια ο εσωτερικός διάκοσμός της εμπλουτίστηκε με τοιχογραφίες.

Το 2010 κατασκευάστηκαν τα προπύλαια στις δύο εισόδους. Η εκκλησία γιορτάζει στις 14 Σεπτεμβρίου. Την ημέρα εκείνη γίνεται η μεταφορά της Κάρας του Αγίου Βησσαρίωνα από το μοναστήρι του Δουσίκου και η περιφορά της στην κωμόπολη.

Ιερός Ναός Αγίου Αθανασίου Πύλης Τρικάλων

005Το κομψό εκκλησάκι του Αγίου Αθανασίου ανεγέρθηκε το 1957, στην είσοδο της Πύλης, επί της οδού Τρικάλων – Άρτας. Χτίστηκε σε θέση παλαιότερης εκκλησίας που βρισκόταν στο μνημείο των Πεσόντων, και η οποία μνημονεύεται από τα χρόνια της τουρκοκρατίας.

Το τοπωνύμιο Άγιος Αθανάσιος, αναφέρεται σε χειρόγραφο της Μονής Δουσίκου του 1672 και είναι γνωστό για τους μύλους που ήταν εκεί κοντά. Συνεπώς, στην θέση εκείνη, υπήρχε τουλάχιστον από τις αρχές του 17ου αιώνα μια εκκλησία του Αγίου Αθανασίου. Πριν το 1956, δίπλα από την εκκλησία, βρισκόταν και το παλιό νεκροταφείο της Πύλης.

Σε μαρμάρινη πλάκα στη νότια είσοδο του ναού, υπάρχει η εξής επιγραφή:

Ἀνηγέρθη τῷ 1957 Ιερατεύοντος Ἀποστόλου Δήμου και συμβούλων Ιωαν. Κωνσταντάκου, Ἠλία Μπαλλά, Χρ. Μπαμπαλιάρη καί Ιωαν. Ντούβλη.

Η εκκλησία γιορτάζει στις 2 Μαΐου και την ημέρα εκείνη πανηγυρίζει (ανακομιδή ιερών λειψάνων του Αγίου Αθανασίου).

Πύλη Τρικάλων

Η πιο γνωστή, εδώ και αιώνες, διάβαση της Νότιας Πίνδου που ενώνει τα χωριά στον ορεινό όγκο του νομού Τρικάλων με την πεδιάδα της Θεσσαλίας, βρίσκεται στην καταπράσινη κωμόπολη Πύλη, όπου δεσπόζει ένα από τα μεγαλύτερα γεφύρια της ορεινής Ελλάδας, το μονότοξο γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα.

Το γεφύρι του Αγίου Βησσαρίωνα χτίστηκε το 1514 και μέχρι το 1936 ήταν το μοναδικό πέρασμα της νότιας Πίνδου από και προς τον Θεσσαλικό κάμπο.

Οι Βυζαντινοί ονόμαζαν την περιοχή «Μεγάλαι Πύλαι» και μέχρι σήμερα, οι ντόπιοι λένε:

Από την Πύλη διέρχεστε… θέλετε δε θέλετε.