«Παπα-Ανυπόμονος» – Ο αντάρτης καλόγερος

π. Γερμανός Δημάκος (1912 – 9 Ιούνη 2004), ηγούμενος της Μονής Αγάθωνος, που βρίσκεται κοντά στην Υπάτη (ν. Φθιώτιδας) υπήρξε ένας από τους ιερείς που πήραν ενεργά μέρος στην Εθνική Αντίσταση. Ζώστηκε τ’ άρματα και πολέμησε κατά των ναζί καταχτητών από τις γραμμές του ΕΑΜ – ΕΛΑΣ, δίπλα στον Άρη Βελουχιώτη, με το ψευδώνυμο «παπα-Ανυπόμονος».

Ο Γερμανός Δημάκος γεννήθηκε στο Αγριδάκι Γορτυνίας το 1912. Το κοσμικό του όνομα ήταν Γεώργιος και όταν χειροτονήθηκε έλαβε το Γερμανός. Χειροτονήθηκε Διάκονος το 1934 στις 29 Ιουλίου.

Το 1940 ήταν ηγούμενος στο μοναστήρι Δαδιού – Αμφίκλειας Φθιώτιδας. Οργανώθηκε στο ΕΑΜ στο Δαδί και διορίστηκε πρόεδρος της κοινότητας, με έγκριση της οργάνωσης του ΕΑΜ.

Με τον Άρη συναντήθηκαν στο χωριό Κουκουβίστα της Γκιώνας, στις 14 του Μάη 1943. Ο αντάρτης καλόγερος εντάχτηκε στον ΕΛΑΣ, παίρνοντας το ψευδώνυμο «παπα-Ανυπόμονος» από τον ίδιο τον πρωτοκαπετάνιο. Του δόθηκε αυτό το όνομα για τί σε όλα, στη μάχη και σε οποιαδήποτε άλλη εκδήλωση της ζωής στο βουνό ήταν πάντα βιαστικός και ανυπόμονος.

Έγινε ο παπάς των μαυροσκούφηδων ανταρτών. Από τότε, στάθηκε πάντα στο πλευρό του Άρη, ακολουθώντας τον στην Ήπειρο, στη Ρούμελη, στη Θεσσαλία και στην Πελοπόννησο.

Είχε χαρίσει ως φυλαχτό στον Άρη Βελουχιώτη ένα σταυρό, που ο αντιστασιακός καπετάνιος, κουβάλαγε πάντα μαζί του.

Ενδεικτικό της σχέσης του παπα-Ανυπόμονου με τον Άρη, είναι το περιστατικό που καταγράφει ο επίσης αντάρτης του ΕΛΑΣ, ποιητής και συγγραφέας Γιώργος Κοτζιούλας, στο βιβλίο του «Όταν ήμουν με τον Άρη» (εκδ. Δρόμων, 2015), που περιλαμβάνει μαρτυρίες και αναμνήσεις του ποιητή από το διάστημα που βρέθηκε και πορεύτηκε ο ίδιος δίπλα στον πρωτοκαπετάνιο του ΕΛΑΣ.

Η σκηνή που περιγράφει ο Κοτζιούλας διαδραματίστηκε λίγο πριν την υπογραφή της Συμφωνίας της Πλάκας, μεταξύ του ΕΛΑΣ και του ΕΔΕΣ.

Ο Άρης νιώθει σαν το θηρίο στο κλουβί. Ενώ έχει τη δύναμη να διαλύσει και να διώξει από την Ήπειρο τις δυνάμεις του Ζέρβα, που δεν διστάζουν να συνεργαστούν ακόμα και με τους ίδιους τους καταχτητές προκειμένου να χτυπήσουν τον ΕΛΑΣ και την οργανωμένη αντίσταση του λαού, αναγκάζεται να αποδεχτεί τη συμφωνία, παρά την εκφρασμένη αντίθεσή του.

Ακολουθεί η γλαφυρή περιγραφή του Κοτζιούλα:

«Ο Άρης απ’ την άλλη μεριά έστεκε χολιασμένος. Η συμφωνία της Πλάκας, κάθε συμφωνία με τον εχθρό, ήταν γι’ αυτόν η χειρότερη λύση. Τέτοια ημίμετρα κι αναβολές του έδιναν στα νεύρα.

(…) Ο Άρης τέτοιες ώρες δεν έμοιαζε καθόλου με Οδυσσέα, όπως μου είχε φανεί αρχικά. Ήταν ίδιος ο μηνίων Αχιλλεύς, ο φιλότιμος πολεμιστής, που όταν δεν τον προτίμησαν οι δικοί του αποσύρθηκε στο τσαντίρι του και καθόταν εκεί πεισμωμένος, καρτερώντας να μετανιώσουν οι μεγάλοι για το φέρσιμό τους και να τον ξαναζητήσουν παρακαλεστικά.

(…) Ο πάτερ Ανυπόμονος βρισκόταν κι αυτός σε συγκίνηση εκείνες τις μέρες. Με την ανάγκη που έχει κάθε άνθρωπος να εκφράζεται σ’ έναν άλλον, ερχόταν και μ’ έβρισκε συχνά. Ήθελε να μου εξομολογηθεί, να ξαλαφρώσει απ’ τα βαριά μυστικά που του εμπιστευόταν ο αρχηγός.

Δεν του αρέσουν αυτές οι δουλειές, δεν ξέρω κι εγώ πως τα καταφέρνουν. Τη μια χτύπα το Ζέρβα, την άλλη άστον. Τον πάμε ως τον Άραχθο, μας φτάνει ως τον Αχελώο, αυτή η δουλειά γίνεται από πέρσι. Δεν αφήνουν να τελειώσουμε μια για πάντα. Οι αντάρτες μας είχαν ανεβεί στο Ξεροβούνι. Σε δυο τρεις μέρες θα τον είχαν πιάσει ή θα πηδούσε στη θάλασσα. Οι αντάρτες του όλο και ξέκοβαν στο δρόμο. Στο τέλος θάμενε με το επιτελείο…

«Παπα-Ανυπόμονος» – Ο αντάρτης καλόγερος στο πλευρό του Άρη

Στιγμιότυπο από την ιστορική ομιλία του Άρη στη Λαμία. Δίπλα του ο Τάκης Φίτσος και ο παπα-Ανυπόμονος.

Τ’ όνειρο του Άρη ήταν πάντα να πιάσει το Ζέρβα. Αυτή η σύγκρουση έπαιρνε πια χαρακτήρα μονομαχίας, προσωπικής διαπάλης.

Και συνέχιζε ο πάτερ Ανυπόμονος:

Του αρχηγού τού ‘ρχονται κάτι ιδέες, που να στα πω! Να, λέει να τα πετάξει, να κάμει πέρα. Όσοι θέλουν, ας τον ακολουθήσουν. Δε μπορεί αυτός νάχει τα χέρια του δεμένα.

Αλλά εγώ του ζήτησα συγνώμην, τον παρακάλεσα να μ’ ακούσει. «Θα σ’ ακολουθήσω όπου πας», του λέω, «αλλά δεν είναι σωστό. Πρέπει να πειθαρχήσουμε. Η ανυπακοή θα παρεξηγηθεί. Τότε είναι που θα δώσουμε όπλα σ’ εχθρούς και φίλους. Κοίταξε, θα ειπούν, τέτοιος είναι ο Άρης Βελουχιώτης, καπετάν ένας. Θέλει να γίνεται το δικό του, κι άμα δε γίνεται, παίρνει τα βουνά…».

Το συμπέρασμα ήταν το εξής:

Τον συμβούλεψα να μην κάμει τίποτε στην έξαψή του. Το καλύτερο είναι να πιάσει μια άκρη και να περιμένει. Ας βγάλει το σκούφο του, ας αλλάξει κι όνομα, άμα θέλει. Τον στέλνω και στο μοναστήρι για δόκιμο, του είπα (χωράτευε ο πάτερ Ανυπόμονος). Ας τα κανονίσουν οι άλλοι χωρίς ν’ ανακατευτεί ο ίδιος. Στο τέλος, άμα έχει δίκιο, θα δικαιωθεί. Δεν πρόκειται για την ιστορία, αλλά για τους αντάρτες, για όλους εμάς…

Έτσι απλά, ήρεμα έβανε τα ζητήματα ο αντάρτης καλόγερος, γεννημένος διπλωμάτης. Και φαίνεται πως επηρέασε πάλι τον Άρη καταπραϋντικά. Η ανταρσία του, καταπνιγμένη τότε, θ’ αργούσε να εκδηλωθεί, να ξεσπάσει φανερά.»

Μετά τη Συμφωνία της Βάρκιζας, ο παπα-Ανυπόμονος ξαναγύρισε στη Μονή Αγάθωνος της Υπάτης, όπου κι έμεινε ηγούμενος τα επόμενα χρόνια. Το 1946 πιάστηκε από τη συμμορία του Βουρλάκη, βασανίστηκε και υποβλήθηκε σε πολλές ταπεινώσεις και εξευτελισμούς.

Οι διωγμοί για τον αντάρτη καλόγερο συνεχίστηκαν επί χούντας. Tο 1968, καταγγέλθηκε ως άπιστος χριστιανός, ότι εκφράζεται υπέρ της αριστεράς, ότι ανήκει σ’ αυτήν ιδεολογικά και ότι αρνείται να ψάλει το Πολυχρόνιο. Πέρασε από Συνοδικό Δικαστήριο, αλλά αθωώθηκε.

Ο παπα-Ανυπόμονος έφυγε από τη ζωή στα 92 του χρόνια, νοσηλευόμενος σε κλινική της Λαμίας. Το παράδειγμά του παραμένει φωτεινό.

Αρχιμανδρίτης Γερμανός – «Παπα-Ανυπόμονος»

Την 1η Ιουνίου 1943 ο Άρης Βελουχιώτης συγκροτεί ένα τμήμα 80 επιλεγμένων ανταρτών της Ρούμελης, με επικεφαλής τον έμπιστο Πελοπίδα, τον Παπούα (Νίκο Διένη) και τον Ωρίωνα (Γιάννη Μιχαλόπουλο). Τη νύχτα της 19ης Ιουνίου οι αντάρτες περνάνε με εφτά βάρκες από το μικρό λιμανάκι του Μαραθιά στην παραλία Λαμπίρι, δυτικά του Αιγίου. Σκοπός τους, η ενίσχυση των δυνάμεων του ΕΛΑΣ στην Πελοπόννησο.

Εκείνες τις μέρες εμφανίζεται και ένας ασυνήθιστος ιερωμένος. Είναι ο αρχιμανδρίτης Γερμανός, κατά κόσμον Γεώργιος Δημάκος, ηγούμενος της Μονής Αγάθωνος, κοντά στην Υπάτη, και ταυτόχρονα επόπτης της Μονής Δαδίου και πρόεδρος της ίδιας κοινότητας. Από την αρχή του ένοπλου αγώνα είχε προσφέρει μεγάλη στήριξη στους αντάρτες της περιοχής του, γι’ αυτό τον Απρίλιο είναι πια καταζητούμενος και αναγκάζεται να φύγει στο βουνό.

Ο αρχιμανδρίτης Γερμανός όμως προσχώρησε στον μόνιμο ΕΛΑΣ και πιο συγκεκριμένα κατευθείαν στον Άρη. Είναι το πρόσωπο, το τελευταίο, που έρχεται να συμπληρώσει τον κύκλο των στενών συντρόφων του αρχηγού και να γίνει γνωστός ως «ο παπάς του Άρη».

Ο πάτερ Ανυπόμονος θα ακολουθήσει τον αρχηγό παντού όπου πάει, στη Θεσσαλία, στην Ήπειρο, στην Πελοπόννησο. Η επίσημη θέση του είναι Στρατιωτικός Ιερέας του ΓΣ ( Γενικού Στρατηγείου), αλλά στις μάχες βρίσκεται με το όπλο στο χέρι και σταυρωτά φισεκλίκια. Όταν μπαίνουν σε χωριό, ξεζώνεται τα άρματα, φοράει το καλιμαύχι του και ανοίγει την εκκλησία να λειτουργήσει. Αυτός ο απίστευτης ζωντάνιας, ωριμότητας και πατριωτικής φλόγας ιερωμένος πολύ γρήγορα θα κερδίσει την εκτίμηση και τον θαυμασμό του αρχηγού.

Ιερά Σύνοδος – Τιμήθηκε από την Εκκλησία

Τα τελευταία χρόνια της ζωής του η εκκλησία τον αναγνώρισε ως ήρωα, και ως έναν από τους ελάχιστους κληρικούς που συμμετείχε στον αγώνα εναντίον του κατακτητή με τα όπλα και τις σφαίρες, ενώ η πολιτεία τον τίμησε ως σύμβολο της Αντίστασης.

Το 2000 συγκεκριμένα η Ιερά Σύνοδος έκδωσε έναν τόμο με τίτλο «Μνήμες και Μαρτυρίες από το ’40 και την Κατοχή» με αναφορές στη δράση του τον καιρό της Κατοχής.

Δεν ξέχναγε ποτέ ως ανθρωπιστής ιερέας να υπενθυμίζει στους ανώτερους κληρικούς ότι έχουν χρέος να νοιάζονται και για τις ανάγκες των κατοίκων τις επαρχίας. Συγκεκριμένα τον Ιανουάριο του 1998 συνομιλώντας με τον Μητροπολίτη Φθιώτιδας Νικόλαο ήθελε να αποστείλει στον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών Σεραφείμ μερικές ιδέες του για να ανακατασκευάσουν την ιστορική γέφυρα του Γοργοποτάμου, αναπλάθοντας και τη γύρω περιοχή.

Ο Γερμανός Δημάκος, πέθανε στις 9 Ιουνίου 2004 στην Λαμία, σε ηλικία 92 χρονών.