Τεμάχιο ιερού λειψάνου και ιερό επιτραχήλιο του Αγίου Φιλουμένου του Αγιοταφίτου, που εορτάζει αύριο, 29 Νοεμβρίου, θησαυρίζονται στον Ιερό Ενοριακό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Εμπορείου Σαντορίνης. Τα ιερά αυτά κειμήλια φυλάσσονται σε ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι μαζί με την ιερά εικόνα του Αγίου και αποτελούν πηγή ευλογίας και αγιασμού για το χριστεπώνυμο πλήρωμα της Θήρας και για τους πολυάριθμους επισκέπτες της.
Ο Άγιος Φιλούμενος κατά κόσμον Σοφοκλής γεννήθηκε στην Λευκωσία της Κύπρου στις 15 Οκτωβρίου 1913. Γονείς του ήταν οι ευσεβείς Γεώργιος και Μαγδαληνή. Ήταν δίδυμος αδελφός με τον π. Ελπίδιο (κατά κόσμον Αλέξανδρο) και από μικροί ξεχώριζαν για την αγάπη που είχαν προς τον Θεό και γι’ αυτό από πολύ νωρίς άναψε μέσα τους η επιθυμία για τη μοναχική ζωή.
Το 1927, σε ηλικία μόλις 14 ετών, αναχώρησαν και οι δυο για την Ιερά Μονή Σταυροβουνίου, αφού πήραν την ευχή του πνευματικού τους, αλλά και των ευλαβών γονέων τους. Εκεί έμειναν 6 περίπου χρόνια, όταν ο Έξαρχος του Παναγίου Τάφου τους πήρε, για να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο του Πατριαρχείου στα Ιεροσόλυμα, όπου βρέθηκαν το 1934, μαθητές στην Σχολή της Αγίας Σιών.
Το 1937 εκάρησαν μοναχοί, παίρνοντας ο Σοφοκλής το όνομα Φιλούμενος και ο Αλέξανδρος το όνομα Ελπίδιος. Στις 5 Σεπτεμβρίου του ιδίου χρόνου χειροτονήθηκαν διάκονοι και το 1939 αποφοίησαν από το Γυμνάσιο του Πατριαρχείου. Ο π. Ελπίδιος έφυγε από την Αγία Γη, υπηρετώντας σε άλλους τόπους. Ο Άγιος Φιλούμενος παρέμεινε στα Ιεροσόλυμα για 45 συνεχή χρόνια, μέχρι το μαρτύριό του. Το 1943 χειροτονήθηκε πρεσβύτερος και αφού διακόνησε σε πολλά ιερά προσκυνήματα του Πατριαρχείου Ιεροσολύμων και διορίσθηκε σε διάφορες θέσεις υπηρετώντας πάντοτε με ευθύνη και φόβο Θεού και με πολύ αγάπη προς τους αγιοταφίτες πατέρες, στις 8 Μαΐου του 1979 μετατέθηκε στο Φρέαρ του Ιακώβ όπου υπηρέτησε μέχρι το μαρτυρικό του τέλος, στις 29 Νοεμβρίου του ιδίου έτους. Εκεί αντιμετώπιζε πολλά προβλήματα από φανατικούς Εβραίους που συνέχεια τον απειλούσαν ότι αν δεν εγκαταλείψει το Φρέαρ και πάρει τις εικόνες και τον Εσταυρωμένο να φύγει, θα τον σκοτώσουν. Εκείνος όμως απαντούσε ότι δεν θα εγκαταλείψει ποτέ το προσκύνημα, αλλά ότι ήταν έτοιμος ακόμα και να μαρτυρήσει, ως πιστός φύλακας αυτού.
Το απόγευμα της 29ης Νοεμβρίου του 1979, ημέρα της μνήμης του Αγ. Μάρτυρος Φιλουμένου, φανατικοί Εβραίοι μπήκαν στο χώρο του Φρέατος του Ιακώβ και, ενώ ο Άγιος τελούσε τον Εσπερινό, του επιτέθηκαν με τσεκούρι, τον κακοποίησαν και τέλος τον σκότωσαν. Το μαρτύριό του ήταν φρικτό, γιατί οι δήμιοί του τον χτύπησαν αλύπητα στο πρόσωπο και του έκοψαν τα δάχτυλα του δεξιού του χεριού και των ποδιών. Στη συνέχεια βεβήλωσαν την Εκκλησία και το Σταυρό κι έριξαν μια χειροβομβίδα για να καλύψουν τα ίχνη τους.
Είναι συγκλονιστική η μαρτυρία του π. Σωφρονίου που παρέλαβε το τίμιο λείψανο του νέου ιερομάρτυρα, για να το ντύσει και να το ετοιμάσει για την ταφή, ότι παρέμεινε 5 μέρες μετά το μαρτύριό του ζεστό και εύκαμπτο και «βοήθησε» το Γέροντα Σωφρόνιο, για να τον ντύσει.
Συγκλονιστική είναι, επίσης, η μαρτυρία του κατά σάρκα αδελφού του Αγίου Φιλουμένου, π. Ελπιδίου, που αν και μίλια μακρυά, άκουσε τη φωνή του π. Φιλουμένου να του λέγει: «Αδελφέ μου με σκοτώνουν προς δόξαν Θεού. Σε παρακαλώ μην αγανακτήσεις».
Η Εκκλησία τον τιμά ως άγιο στις 29 Νοεμβρίου και το ευωδιάζον και θαυματουργό σκήνωμά του βρίσκεται εντός του νέου τρισυπόστατου μεγαλοπρεπούς ιερού ναού που χτίστηκε στο Φρέαρ του Ιακώβ, επ’ ονόματι της Αγίας Φωτεινής της Σαμαρείτιδος, του Αγίου Φιλουμένου και του Αγίου Ιουστίνου του Φιλοσόφου. Κτίτωρ του ναού αυτού είναι ο Αγιοταφίτης Αρχιμανδρίτης Γέροντας Ιουστίνος, στον οποίο ο Άγιος Φιλούμενος εμφανίζεται συχνά και τον προστατεύει από τις επιθέσεις των φανατικών Εβραίων και των Μουσουλμάνων που συνεχίζονται εναντίον του Ιερού Προσκυνήματος. Χιλιάδες ορθόδοξοι καταφθάνουν κατ’ έτος για να προσκυνήσουν το ιερό σκήνωμα του του Αγίου Φιλουμένου στο Φρέαρ του Ιακώβ, στη Σαμάρεια της Παλαιστίνης.
Τεμάχιο ιερού λειψάνου και ιερό επιτραχήλιο του Αγίου Φιλουμένου του Αγιοταφίτου θησαυρίζονται στον Ιερό Ενοριακό Ναό Ευαγγελισμού της Θεοτόκου Εμπορείου Σαντορίνης. Τα ιερά αυτά κειμήλια φυλάσσονται σε ξυλόγλυπτο προσκυνητάρι μαζί με την ιερά εικόνα του Αγίου και αποτελούν πηγή ευλογίας και αγιασμού για το χριστεπώνυμο πλήρωμα της Θήρας και για τους πολυάριθμους επισκέπτες της.