Καθὼς ἤδη ἔχομε εἰσέλθει στὸ εὐλογημένο Τριώδιο, ἡ ἁγία μας Ἐκκλησίας, σοφῶς κρίνουσα, ἔχει ὁρίσει τέσσερεις Κυριακὲς μὲ ἐνδιάμεσες τρεῖς ἑβδομάδες προετοιμασίας γιὰ τὴν ἔναρξη τῆς ἁγίας καὶ μεγάλης Τεσσαρακοστῆς. Ἡ προετοιμασία ἀφορᾶ στὸν ἐγκλιματισμὸ τῶν χριστιανῶν μέσα στὸ πνεῦμα τῆς μετανοίας.
Στὴ μετάνοια ἀναφέρεται τὸ ἐναρκτήριο κήρυγμα του Χριστοῦ, «μετανοεῖται, ἤγγικεν γὰρ ἡ βασιλεία τοῦ Θεοῦ». Ἡ μετάνοια ὡς τρόπος ζωῆς ἀποτελεῖ τὸ κέντρο τῆς πνευματικῆς προσπάθειας καὶ τοῦ ἀγῶνος κάθε χριστιανοῦ. Μέσα ἀπὸ αὐτὴ δηλώνεται ἡ ἐκούσια συγκατάθεση τοῦ χριστιανοῦ στὴν αἰώνια πρόσκληση τοῦ Θεοῦ γιὰ τὴν σωτηρία. Εἶναι αὐτὴ ποὺ ἤδη στὶς εὐαγγελικὲς περικοπές, ποὺ εἰπώθηκαν τὶς προηγούμενες Κυριακές, τοῦ «Τελώνου καὶ Φαρισαίου», τοῦ «Σπλαχνικοῦ Πατέρα ἤ Ἀσώτου υἱοῦ» καὶ τῆς «Μελλούσης Κρίσεως» ἀπετέλεσε βασικὸ ἀνατρεπτικὸ παράγοντα μεταμορφώσεως τοῦ ἀνθρώπου πού, τελικῶς, ὁδήγησε στὴν σωτηρία.
Ἡ μετάνοια εἶναι ποὺ μᾶς ἐξέπληξε θετικῶς στὶς παραβολὲς αὐτὲς δίνοντάς μας ἐλπίδα καὶ προσδοκία γιὰ τὴν σωτηρία ὅλων. Ποιὸς περίμενε ὅτι θὰ δικαιωνόταν ὁ ἐγκληματίας Τελώνης; Ἡ μετάνοια τὸν ὕψωσε, «ὁ ταπεινὼν ἑαυτὸν ὑψωθήσεται». Ἀντιθέτως, ὁ ἐγωισμὸς καταράκωσε τὸν Φαρισαῖο. Ποιὸς περίμενε, ὅτι ὁ ἄσωτος υἱός, ποὺ ἔπραξε τὰ μύρια ὅσα, θὰ ἐπανέρχονταν μὲ τιμὲς στὴν πατρικὴ ἐστία, καὶ μάλιστα χωρὶς συνέπειες. Ποιὸς μπορεῖ νὰ πιστέψει, ὅτι κριτήριο τῆς μελλούσης ζωῆς εἶναι ἡ ἀγάπη στοὺς ἀσήμαντους καὶ περιθωριακοὺς ἀνθρώπους, ποὺ καθημερινῶς συναντοῦμε μπροστά μας, ἔξω στὸν δρόμο· ὅτι συναντοῦμε καθημερινῶς καὶ πολλὲς φορὲς τὸν Χριστὸ στὸ πρόσωπο κάθε ἀνθρώπου, ὡς εἰκόνα τοῦ Θεοῦ, καὶ ἰδιαιτέρως τῶν ἀναγκαιμένων. Αὐτὴ ἡ μακαρία μετάνοια φέρνει τὰ πάνω κάτω. Γιατὶ ἔχει μέσα της τὴν δύναμη τῆς ἐλευθερίας.
Οἱ πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας ἔχουν ἐντρυφήσει στὴν ἀνθρώπινη λειτουργία καὶ μᾶς παραθέτουν λεπτομερῶς, τὸν δρόμο γιὰ τὴν μετάνοια. Μποροῦμε, τονίζουν, νὰ τὴ διακρίνουμε σὲ δύο στάδια στὴν πραγματο-ποίησή της. Στὸ πρῶτο ὁ ἄνθρωπος ἀναγνωρίζει τὶς ἀστοχίες του, τὶς ἁμαρτίες του ἀπέναντι στοὺς συνανθρώπους του. Τούτη εἶναι ἐσωτερικὴ διεργασία καὶ προϋποθέτει ἐξάπαντος τὴν ταπείνωση, τὴν ὑποστολή, δηλαδή, τοῦ ἐγωισμοῦ. Τοῦτο καλλιεργεῖται μὲ τὴν ἄσκηση, στὴν ὁποία θὰ μᾶς καλέσει, προσεχῶς, ἡ Ἐκκλησία, τὴν μεγάλη τεσσαρακοστή· νηστεία πνευματικὴ καὶ ὑλικὴ, ἐντονότερη προσευχὴ καθὼς πυκνώνουν οἱ ἀκολουθίες της, ἔμπρακτη φιλανθρωπία, ἐλεημοσύνη καὶ ἄλλα γυμνάσματα ἀναλόγως τῶν δυνάμεων τοῦ κάθε ἀνθρώπου.
Ἡ προϋπόθεση τῆς ταπεινώσεως εἶναι ἀπαραίτητη, διότι τὶς περισσότερες φορὲς ὑπάρχει ἀδυναμία ἀναγνωρίσεως τῆς ἁμαρτίας. Ὁ ἄνθρωπος πράττει τὴν ἁμαρτία, καὶ λόγω τοῦ, ὅτι ἡ ἁμαρτία ἔχει μέσα της τὸ ἀτομικὸ συμφέρον, τὸν ἐγωισμό, θεωρεῖ, ὅτι πράττει τὸ ὀρθόν, χωρὶς κἄν νὰ βλέπει τὸ κακὸ ποὺ προκαλεῖ στὸν συνάνθρωπο, ἀλλὰ καὶ στὸν ἴδιο.
Ἐπομένως, τὸ πρῶτο καὶ βασικὸ βῆμα εἶναι ἡ αὐτογνωσία. Βλέποντας ὁ ἄνθρωπος τὴν ψυχική του κατάσταση, ἐνδεχομένως, νὰ τρομάξει ἀπὸ τὸν βόρβορο τῆς ψυχῆς του. Αὐτὸ προκαλεῖ ἐνοχές, σύνδρομο κατωτερότητος καὶ ἐν τέλει κατάθλιψη καὶ ἴσως αὐτοκτονία. Γιὰ τὴν ἀποφυγὴ ὅλων αὐτῶν εἶναι ἀπαραίτητη ἡ στροφὴ καὶ ἐλπίδα πρὸς τὸν μόνο Σωτῆρα, τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος σώζει ἀπροϋπόθετα, χωρὶς νὰ ζυγίζει τὸ βάρος τῶν ἁμαρτιῶν -ἀλλοίμονο ἄν τὰ ζύγισε!- ἀρκεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ πραγματώσει τὸν ἔλεγχο στὸν ἑαυτό του περὶ ἁμαρτίας. Ἀπὸ ἐδῶ καὶ στὸ ἑξῆς εἶναι ὅλα στὸ χέρι τοῦ Σωτῆρος. Ἐκεῖνος μόνο σώζει τὸν ἄνθρωπο, ἀρκεῖ ὁ ἄνθρωπος νὰ ἐλπίζει στὴ σωτηρία ἀπὸ Ἐκεῖνον. Γράφει ὁ ἅγιος Σιλουανός, «κράτα τὴν ψυχή σου στὸν ἄδη καὶ μὴν ἀπελπίζεσαι». Ἡ ἀλλαγὴ αὐτὴ καὶ ἐλπίδα πρὸς τὸν Σωτῆρα Χριστὸ προκαλεῖ μιὰ τρομερὴ καὶ ἀναπάντεχη ἔκπληξη, σὰν αὐτὴ τῶν παραβολῶν. Προκαλεῖ τὴν ἐσωτερικὴ ἀνακαίνιση τοῦ ἀνθρώπου καὶ τὴν ἀλλαγὴ τοῦ τρόπου ζωῆς του. Λέγει ὁ σύγχρονος ποιητής, «πήραμε τὴν ζωή μας λάθος, καὶ ἀλλάξαμε ζωή». Ἡ μεταμόρφωση ποὺ ὑπόκειται ὁ ἄνθρωπος εἶναι θεαματική. Βαδίζει, πλέον, πρὸς τὴν ἁγιότητα.
Καθώς τελείωσε τὸ πρῶτο μέρος τοῦ Τριωδίου μὲ τὶς διδακτικὲς καὶ συμβουλευτικὲς παραβολές, ἦλθε ἡ στιγμὴ νὰ ἀναλάβομε τὸν πνευματικὸ ἀγῶνα τῆς ἀσκήσεως, διὰ νηστείας καὶ προσευχῆς, νὰ ὁδηγηθοῦμε στὴν μετάνοια, νὰ κάμψωμε τὸν σκληρόκαρδο ἐγωισμὸ καὶ προστρέξωμε στὴν μόνη ἐλπίδα τῆς σωτηρίας μας, στὸν Σωτῆρα πάντων Ἰησοῦν Χριστόν.
Στὴν ἔναρξη αὐτοῦ τοῦ ἀγῶνα κεντρικὴ θέση ἔχει ὁ Ἑσπερινὸς τῆς συγχωρήσεως, ὁ ὁποῖος θὰ τελεσθῇ σήμερα τὸ ἀπόγευμα στὸν Μητροπολιτικὸ Ναὸ τοῦ Ἁγίου Νικολάου στὶς 6:00 μ.μ.. Σ’ αὐτὸν ὅλοι ἱκετεύομε, ὁ ἐπίσκοπος, ὁ κλῆρος καὶ ὁ λαός, τὴν συγχώρηση ἀπὸ τὸν Θεὸ, ἀλλὰ καὶ μεταξύ μας, ὥστε αὐτὴ ἡ προσπάθεια ἀπὸ τὴν ἔναρξή της νὰ ἔχει τὶς καταλληλότερες προϋποθέσεις ἐπιτυχίας. Αὐτὲς στηρίζονται στὴν συγχωρητικότητα καὶ στὴν «εἰς ἀλλήλους ἀγάπη», ὥστε κάθε ἄσκησή μας νὰ ἔχει πνευματικό ὄφελος.
Εὔχομαι ἀπὸ καρδίας ὑπομονὴ καὶ ἐπιμονὴ στὸν πνευματικὸ ἀγῶνα μὲ καρποφόρα πνευματικὰ ἀποτελέσματα μετανοίας καὶ ἐξομολογήσεως· καὶ τοῦτο ὅλον μὲ γνώμονα τὴν βίωση τῶν ὑπερφυῶν μυστηρίων στὸ τέλος τῆς Μεγάλης Τεσσαρακοστῆς κατὰ τὴν Μεγάλη Ἑβδομάδα, τῆς συσταυρώσεως, τῆς συνταφῆς καὶ τῆς συναναστάσεως μετὰ τοῦ Σωτῆρος Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Εὐχέτης πρὸς τὸν Κύριον
Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ
† Ο ΤΡΙΚΚΗΣ, ΓΑΡΔΙΚΙΟΥ ΚΑΙ ΠΥΛΗΣ Χ Ρ Υ Σ Ο Σ Τ Ο Μ Ο Σ
