Eορτόλογιο-Ποιοι γιορτάζουν σήμερα 1 Ιουνίου

Eορτόλογιο-Ποιοι γιορτάζουν σήμερα 1 Ιουνίου: Ευέλπιστος, Ευελπίστη, Ιέραξ, Ιέρακας, Γέρακας, Γεράκης, Γερακίνα, Πύρρος, Πύρος, Πύρρα, Πύρα, Θεσπέσιος, Θεσπέσης, Θεσπέσια, Ιουστίνος

Οικογένεια και σπουδές

Ο Μπλαγκόγιε. όπως ήταν το όνομα με το οποίο γεννήθηκε ο άγιος, ήταν τέκνο ευσεβών γονέων, του ιερέα Σπυρίδωνος και της πρεσβυτέρας Αναστασίας Πόποβιτς. Το συνηθισμένο επώνυμο «Πόποβιτς» εξάλλου υποδηλώνει καταγωγή από παλαιότερη οικογένεια ιερέως, όντας αντίστοιχο του ελληνικού «Παπαδόπουλος», και πράγματι επτά γενεές των Πόποβιτς είχαν ως επικεφαλής τους ιερείς. Γενέτειρα τού μετέπειτα Αγίου Ιουστίνου ήταν το Βράνιε, της νότιας Σερβίας και γεννήθηκε την 25η Μαρτίου 1894 με το παλαιό ημερολόγιο, που ακολουθεί ακόμα η Εκκλησία της Σερβίας, δηλαδή ανήμερα την εορτή του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, από όπου και το βαφτιστικό του όνομα (αντίστοιχο του ελληνικού «Ευάγγελος»).

Ο Μπλαγκόγιε Πόποβιτς ολοκλήρωσε τις προπτυχιακές σπουδές του στη Θεολογική Σχολή του Αγίου Σάββα του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου το 1914. Στις αρχές του 20ού αιώνα η Σχολή αυτή ήταν φημισμένη στον Ορθόδοξο κόσμο για τον ασκητικό της προσανατολισμό και για το υψηλό επίπεδο σπουδών που προσέφερε. Μερικοί γνωστοί καθηγητές της ήσαν ο κοσμήτορας π. Ντομεντιάν, ο π. Δωσίθεος (αργότερα επίσκοπος), ο Αναστάσιος/Αθανάσιος Πόποβιτς και ο σημαντικός εκκλησιαστικός συνθέτης Στέβαν Μοκράνιατς. Πάντως ένας άλλος καθηγητής στεκόταν πάνω από τους άλλους: ο τότε ιερομόναχος (μετέπειτα Άγιος) Νικολάι Βελιμίροβιτς, μετέπειτα επίσκοπος Οχρίδος.

Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος

Μετά την έναρξη του Α΄ Παγκόσμιου Πολέμου, το φθινόπωρο του 1914, ο Μπλαγκόγιε υπηρέτησε ως νοσοκόμος του στρατού στη νότια κυρίως Σερβία (στη Νις και αλλού), στη Σκόδρα και στο Κοσσυφοπέδιο. Τότε μολύνθηκε από τύφο και πέρασε περισσότερο από έναν μήνα σε νοσοκομείο της Νις. Στις 8 Ιανουαρίου 1915 επέστρεψε στα καθήκοντά του, ακολουθώντας την κοινή μοίρα του σερβικού στρατού και συμμετέχοντας στην πορεία από το Ιπέκιο μέχρι τη Σκόδρα (κατά την οποία δεκάδες χιλιάδες Σέρβοι στρατιώτες πέθαναν). Εκεί, την Πρωτοχρονιά του 1916 έγινε μοναχός στον Ορθόδοξο Καθεδρικό Ναό και πήρε το όνομα του μεγάλου Χριστιανού φιλοσόφου και μάρτυρα του Β΄ αιώνα Αγίου Ιουστίνου.

Στη Ρωσία

Λίγο αργότερα, ο μοναχός Ιουστίνος, μαζί με αρκετούς πρώην συμφοιτητές του, ταξίδεψε στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας για μια μονοετή σπουδή στην εκεί Θεολογική Σχολή, όπου αφιερώθηκε με μεγαλύτερη πληρότητα στην Ορθοδοξία και στον μοναστικό βίο, ενώ έμαθε πολλά για τους μεγάλους Ρώσους ασκητές: τους Αντώνιο και Θεοδόσιο των Σπηλαίων του Κιέβου, τον Σεραφείμ του Σαρώφ, τον Σέργιο του Ράντονεζ, τον Ιωάννη της Κρονστάνδης και άλλους.

Στην Αγγλία

Μετά την επιστροφή του από τη Ρωσία, ο Ιουστίνος Πόποβιτς πήγε στην Αγγλία για μεταπτυχιακές σπουδές μετά από προτροπή του πνευματικού του πατέρα Νικολάι Βελιμίροβιτς, ώστε να έχει μία ολοκληρωμένη οπτική της θεολογίας και από την πλευρά του Δυτικού Χριστιανισμού. Σπούδασε πράγματι θεολογία στο Λονδίνο μεταξύ 1916 και 1920, αλλά η διδακτορική διατριβή του στην Οξφόρδη υπό τον τίτλο «Η φιλοσοφία και η θρησκεία του Φ.Μ. Ντοστογιέφσκι») απορρίφθηκε εξαιτίας των ανατρεπτικών επικρίσεων που περιείχε για τον δυτικό ανθρωπισμό, τον ορθολογισμό, τον Ρωμαιοκαθολικισμό και τον ανθρωποκεντρισμό.

Το 1923 ο Ιουστίνος έγινε ο αρχισυντάκτης του ορθόδοξου περιοδικού Η χριστιανική ζωή και σε αυτό δημοσιεύθηκε στη σερβική η απορριφθείσα διατριβή του («Филозофија и религија Ф. М. Достојевског»). Συνέχισε μαζί με παλαιούς συμφοιτητές του τη σύνταξη του περιοδικού για είκοσι χρόνια.

Στην Αθήνα

Το 1926 ο Ιουστίνος πήρε τελικώς τον τίτλο του διδάκτορα της Θεολογίας από τη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών με τίτλο της διατριβής του Το πρόβλημα του προσώπου και της γνώσεως κατά τον Άγιον Μακάριον τον Αιγύπτιον. Για το μάθημα των «Βίων των Αγίων» ο Ιουστίνος άρχισε να μεταφράζει στη σερβική γλώσσα μια σύνθεση βίων αγίων από ελληνικές, συριακές και σλαβονικές πηγές, καθώς και αρκετά ελάσσονα έργα, όπως τους λόγους των Πατέρων της Εκκλησίας Ιωάννου του Χρυσοστόμου, Μακαρίου και Ισαάκ του Σύρου. Συνέγραψε επίσης τη Θεωρία της Γνώσεως κατά τον Άγιο Ισαάκ.

Στη Γιουγκοσλαβία

Από το 1930 έως το 1932, μετά από ένα σύντομο διάστημα διδασκαλίας στη Θεολογική Ακαδημία των Αγίων Κυρίλλου και Μεθοδίου στο Πρίζρεν, ο Ιουστίνος έγινε βοηθός του μητροπολίτη Μοναστηρίου Ιωσήφ. Τότε του ανατέθηκε η αποστολή να αναδιοργανώσει την Εκκλησία των Καρπαθορώσων στην Τσεχοσλοβακία. Σε αυτή την περιοχή (σήμερα στη Σλοβακία) κοινότητες ορθοδόξων, που είχαν αποκηρύξει την Ουνία, έπρεπε να βοηθηθούν. Το έργο του εκεί υπήρξε μεγάλο και γι’ αυτό εξελέγη Επίσκοπος της νεοσυσταθείσας Επισκοπής Καρπαθίας, αξίωμα που δεν αποδέχθηκε λόγω ταπεινώσεως. Επιστρέφοντας στο Μοναστήριο, η μοίρα έφερε εκεί δύο γνωστούς του: τον Νικολάι Βελιμίροβιτς και τον Ιωάννη Μαξίμοβιτς, Επίσκοπο Σαγκάης και Σαν Φρανσίσκο. Ο νεαρός Ιωάννης Μαξίμοβιτς (Ρώσος με Σέρβους προγόνους) έγινε βοηθός του Ιουστίνου στην εκεί εκκλησιαστική σχολή, ενώ ο Νικολάι Βελιμίροβιτς έγινε μητροπολίτης Οχρίδος.

Ο δρ. Ιουστίνος Πόποβιτς επιλέχθηκε το 1934 για τη θέση του καθηγητή της Δογματικής στη Θεολογική Σχολή του Αγίου Σάββα του Πανεπιστημίου του Βελιγραδίου. Κατά τη διάρκεια της εκεί θητείας του, το 1938, ο Ιουστίνος έγινε ένας από τους ιδρυτές της Σερβικής Φιλοσοφικής Εταιρείας, μαζί με μερικούς αξιόλογους διανοούμενους του Βελιγραδίου, όπως οι Μπράνισλαβ Πετρονίγιεβιτς, Βλαντίμιρ Ντβορνίκοβιτς και άλλοι.

Στη θέση του καθηγητή στο Βελιγράδι παρέμεινε και σε όλη τη διάρκεια του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου.

Υπό το κομμουνιστικό καθεστώς

Ως άνθρωπος της Εκκλησίας και με εκπεφρασμένες αντικομμουνιστικές θέσεις, ο Ιουστίνος εκδιώχθηκε από τη θέση του στο πανεπιστήμιο από το νέο καθεστώς της Γιουγκοσλαβίας το 1945. Για όλη σχεδόν την υπόλοιπη ζωή του μόνασε στη Μονή του Τσέλιε, κοντά στο Βάλιεβο, υπό την παρακολούθηση της μυστικής αστυνομίας. Το καθεστώς περιόρισε τις δημόσιες εμφανίσεις του στην περιοχή της μονής. Ο φίλος του επίσκοπος Νικολάι Βελιμίροβιτς επέζησε από το Στρατόπεδο συγκέντρωσης Νταχάου, αλλά το καθεστώς του απαγόρευσε να επιστρέψει στη χώρα του και δεν ξαναγύρισε ποτέ.

Αφοσιωμένος στον μοναχισμό και στη φιλοσοφία του Ορθόδοξου Χριστιανισμού, ο Ιουστίνος Πόποβιτς ήταν σφοδρός επικριτής του «οικουμενισμού, όταν αυτός έτεινε να σχετικοποιεί την Αλήθεια του Θεού» (Ιωάννης Μάγεντορφ). Μέχρι το τέλος του βίου του ο Ιουστίνος έγραφε και δεν είναι παράξενο που το έργο του θεωρείται ως «μία μεγάλη συνεισφορά στην Ορθόδοξη θεολογία» και ο ίδιος ως «κεκρυμμένη συνείδησις της Σερβικής Εκκλησίας, αλλά και της μαρτυρικής Ορθοδοξίας εν γένει» (σύμφωνα με τον ακαδημαϊκό Ιωάννη Ν. Καρμίρη).

Ο Ιουστίνος απεβίωσε σε ηλικία 85 ετών και μιας ημέρας, στις 7 Απριλίου 1979, και πάλι ανήμερα της Εορτής του Ευαγγελισμού της Θεοτόκου, καθώς η διαφορά μεταξύ παλαιού και νέου ημερολογίου αυξήθηκε κατά 1 ημέρα το 1900. Στις 29 Απριλίου 2010, ο Ιουστίνος αγιοποιήθηκε από την Ιερά Σύνοδο της Σερβικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Η ανακομιδή των ιερών λειψάνων του έγινε το 2015.

Λειτουργικά κείμενα

Ἀπολυτίκιον
Ἦχος πλ. δ΄. Ὀρθοδοξίας ὁδηγέ.
Ὀρθοδοξίας τὸ γλυκύ, καὶ νεκταρῶδες, Πάτερ ἀμάλγαμα, μετοχετεύσας τῶν πιστῶν, ἐν ταῖς καρδίαις ὥσπερ θησαύρισμα, τῷ βίῳ καὶ ταῖς ἀρεταῖς, βιβλίον ζῶν τοῦ Πνεύματος δέδειξαι, Ἰουστῖνε θεόσοφε· ἱκέτευε διὰ παντός, ἐλλογωθῆναι τοὺς ὑμνοῦντάς σε.