Προσευχή: Κάποτε ένας προσκυνητής στο Άγιο Όρος έθεσε σε πολλούς γέροντες το ερώτημα: «Τι είναι σπουδαιότερο στη ζωή μας»; Όλοι του απαντούσαν: «Είναι η αγάπη του Θεού· ν’ αγαπάς τον Θεό και τον πλησίον σου».
Σκέφθηκε: «Δεν έχω αγάπη ούτε για προσευχή, ούτε για τον Θεό, ούτε για τους άλλους. Τι να κάνω;».
Και ύστερα μόνος του αποφάσισε: «Θα ενεργώ σαν να είχα αυτή την αγάπη». Τριάντα χρόνια αργότερα το Άγιο Πνεύμα του έδωσε τη χάρη της Αγάπης.
90. Αναπόφευκτα θα περάσουμε ώρες, εβδομάδες, χρόνια που θα ζούμε χωρίς να αισθανόμαστε την ενέργεια του Πνεύματος μέσα μας. Πρόκειται για σημαντικές περιόδους, κατά τις οποίες έχουμε την ευκαιρία να φανερώσουμε την πιστότητα της αγάπης μας για τον Χριστό.
Έστω και αν δεν αισθανόμαστε την ενέργεια της χάριτος οφείλουμε να ζούμε σαν να ήταν το Πνεύμα μαζί μας. …
Είναι συνεπώς ανώφελο να βιαζόμαστε.
91. Στην αρχή η χάρη μας διδάσκει, προκαλεί μέσα μας κινήσεις σύμφωνα με το πνεύμα των εντολών του Ευαγγελίου. Όλα είναι εύκολα. …
Στο ερώτημα, «πώς να ζήσουμε χωρίς τη χάρη;», απαντούμε: Πρέπει να συνεχίσουμε να ενεργούμε σαν να ήταν το Άγιο Πνεύμα μαζί μας, να προσπαθούμε να μένουμε στην ίδια μορφή ζωής που με τη χάρη αποκτήσαμε για ορισμένη συμπεριφορά απέναντι }042} στον αδελφό και την αδελφή μας.
Οφείλουμε να ασκούμε βία στον εαυτό μας. Το ίδιο ισχύει και για την προσευχή. … Όταν μας εγκαταλείπει το Πνεύμα, πρέπει να προσπαθούμε να προσευχόμαστε όπως πριν, όταν είχαμε τη χάρη: με όλο το είναι μας, με όλη την καρδιά μας, με όλη τη διάνοιά μας, και ακόμη με όλο το σώμα μας.
93. Πώς πρέπει να ζήσουμε για να αποφύγουμε την πλάνη; Όταν στην οδυνηρή κατάσταση όλου του είναι μας … πάσχουμε για να μη αμαρτήσουμε, δεν πρέπει να νομίζουμε ότι μετέχουμε στα παθήματα του Χριστού. … Η οδός μας είναι να ταπεινωνόμαστε, να προχωρούμε διαρκώς }044} προς τα κάτω. Μόνο ο Θεός μπορεί να μας υψώσει και να μας δοξάσει.\
94. Δεν μπορούμε να ζήσουμε χριστιανικά χωρίς έμπνευση.
95. Το σημαντικότερο τώρα είναι να εμπνέει ο Θεός τον αγώνα σας για τη σωτηρία. Όταν δίνεται η έμπνευση, όλη η ζωή γεμίζει με φως και χαρά. Δεν παρατηρούμε πια τις λεπτομέρειες.
96. Δεν μπορούμε να θεωθούμε με την άσκησή μας. Η θέωση ενεργείται με την ενοίκηση του Θεού μέσα μας και όχι με τις δικές μας ικανότητες. Η φαντασία αποτελεί εδώ μεγάλο κίνδυνο…
99. Πώς να βρούμε διέξοδο στην καθημερινή ζωή μας; Πώς να οικοδομήσουμε τη σωτηρία μας; Χωρίς το θείο δώρο της ελευθερίας δεν υπάρχουμε, αλλά η ελευθερία αυτή μας ξεπερνά. Είναι απαραίτητη, αλλά δεν μπορούμε να την κατανοήσουμε ούτε να την αντέξουμε. Πώς να ζήσουμε; Η ορθόδοξη ασκητική μας δίνει απάντηση. Με αυτήν αρχίζουμε να ζούμε με συναίσθηση των ορίων μας και το φόβο του Θεού.
100. Για να μη χάσετε την ευλογία που σας έδωσε ο Θεός αγωνισθείτε ν’ αφομοιώνετε κάθε σκέψη που σας εμπνέει και να διώχνετε κάθε λογισμό που σας φονεύει.
101. Πώς να καθαρίσουμε τη φύση μας από κάθε ίχνος του προπατορικού αμαρτήματος; Αυτή είναι η έννοια της ασκητικής ζωής. Έξω από αυτή δεν υπάρχει σωτηρία.
102. Πολλά πνεύματα είναι ισχυρότερα από μας. Αν είμαστε όμως με τον Χριστό, θα κατορθώσουμε να τα νικήσουμε.
103. Οι εξωτερικές εκδηλώσεις της ασκήσεως όπως είναι }046} η τήρηση των νηστειών δεν αρκούν. Οφείλουμε να αναγεννηθούμε εκ θεμελίων.
104. Πώς να μη φοβούμαστε τη Μεγάλη Τεσσαροκοστή; … Αν δεχθούμε αυτήν την αποχή από την τροφή με εμπνευσμένη προσευχή όχι μόνο ο οργανισμός μας θα την αντέξει εύκολα, αλλά και πολλές αρρώστιες θα θεραπευθούν. }047}
122. Ας φυλάξουμε την προσοχή αυτή που διατηρεί το σώμα μας σε συνεχή ένταση. Χάρη στην ένταση αυτή, ακόμη και στον ύπνο, μπορούμε να έχουμε στο νου τον σκοπό της ζωής μας. Η προσευχή μπορεί να εισδύσει ως εκείνο που ονομάζουν οι ψυχολόγοι υποσυνείδητο.
Ένας αληθινός ασκητής ελέγχει πάντοτε τον εαυτό του, ακόμη και στον ύπνο. Αν αναδυθούν κακοί λογισμοί, εγείρεται και προσεύχεται.
Έτσι σιγά – σιγά η συνείδηση θα φωτίσει όλα όσα κάνουμε στην καθημερινή μας ζωή. }053}”.