Η Οσία Σοφία της Κλεισούρας (1883-1974) ήταν ασκήτρια της Ορθόδοξης Εκκλησίας στην Κλεισούρα της Καστοριάς. Την 1η Ιουλίου 2012 έγινε η επίσημη ανακήρυξη της ως αγία από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στην Καστοριά. Η μνήμη της εορτάζεται στις 6 Μαϊου εκάστου έτους. Ήταν γνωστή και με το προσωνύμιο "Ασκήτισσα της Παναγίας".
Η Σοφία Χοτοκουρίδου, γεννήθηκε το 1883 στο χωριό Σαρή Παπά Επαρχίας Αρδάσης, Τριπόλεως Τραπεζούντος της τότε Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, στη σημερινή Τουρκία. Γονείς της ήταν ο Αμανάτιος και η Μαρία Σαουλίδου, που εκτός από τη Σοφία, είχαν άλλα δύο παιδιά, τον Κωνσταντίνο και τη Συμέλα. Το χωριό Σαρή Παπά, πρέπει να ήταν ένα από τα πολλά χωριά της περιοχής Κιουρτουνίου γύρω από την Άρδασα, που ως επισκοπή υπαγόταν εκκλησιαστικά στη Μητρόπολη Νεοκαισαρείας.
Η Σοφία από μικρή στην πατρίδα έτρεχε στις εκκλησίες και τα εξωκκλήσια, για να τα φροντίσει και να ανάψει τα καντήλια και απέφευγε τις συναναστροφές με παιδιά της ηλικίας της.
Η Σοφία δε σκέφτηκε ποτέ το γάμο και οι γονείς της, άνθρωποι θεοφοβούμενοι, δεν την πίεσαν γι’ αυτό, γεγονός ασυνήθιστο για την εποχή. Παρά ταύτα όμως στα 24 της χρόνια, για την εποχή ήταν μεγάλη η ηλικία της για γάμο, πιεζόμενοι από άλλα συγγενικά πρόσωπα, την πάντρεψαν με τον Ιορδάνη Χοτοκουρίδη, το έτος 1907. Από το γάμο αυτό το 1910 απέκτησαν ένα τέκνο, αλλά δύο χρόνια μετά, το 1912 το παιδί πέθανε και υπάρχουν πολλές εκδοχές για το πως συνέβη αυτό.
Σαν να μην έφτανε ο θάνατος του παιδιού της, το 1914 με την κήρυξη του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, έγινε η επιστράτευση και εξαφάνιση του συζύγου της Ιορδάνη στην Ορντού. Το επόμενο έτος 1915 κατά τη σφαγή Αρμενίων, ο πατέρας της Σοφίας χάθηκε στα βάθη της Τουρκίας και τον Ιούνιο του 1916 χάνονται τα ίχνη της Σοφίας.
Όλα αυτά τα γεγονότα που συνέβησαν μέσα σε τόσο λίγα χρόνια, ο θάνατος του παιδιού, η εξαφάνιση του συζύγου, οδήγησαν τη Σοφία σε βαθιά μετάνοια και στη διά βίου ασκητική αφιέρωση της[1].
Εγκατάσταση στην Ελλάδα
Πρώτος σταθμός της εγκατάστασης στην Ελλάδα ήταν η Θεσσαλονίκη. Εργάστηκε ως νεωκόρος στον Ιερό Ναό της Αναλήψεως του Κυρίου Θεσσαλονίκης. Οι συγγενείς της, πρόσφυγες φτάνουν στον Πειραιά με πλοίο τον Αύγουστο του 1923 και κατόπιν φτάνουν στο Χαρμάνκιοϊ της Θεσσαλονίκης. Ετσι ανακάλυψαν ότι η Σοφία ζούσε και είχε εγκατασταθεί και εκείνη στην ίδια πόλη. Μετά η Σοφία μαζί με τους συγγενείς εγκαταστάθηκε στο χωριό Αναρράχη Πτολεμαΐδας.
Της είχε μάλιστα παρουσιαστεί η Παναγία και της είπε: “να ‘ρθεις στο σπίτι μου”. Έκπληκτη η Σοφία ρώτησε ποια ήταν και ποιο το σπίτι της και η απάντηση που πήρε από Εκείνη ήταν “είμαι στην Κλεισούρα”. Η εξαθλίωση και η φτώχια της προσφυγιάς, δεν άφηναν περιθώρια για εξερευνήσεις κι έτσι η Σοφία δεν είχε βρει κάποιον να της πει πως θα πήγαινε στην Κλεισούρα. Το 1925 από την Αναρράχη, έφυγε για τη Μονή του Αγίου Μάρκου Φλωρίνης, όπου έμεινε για ένα διάστημα και επέστρεψε στο σπίτι του αδερφού της στην Αναρράχη. Εκεί για μια ακόμα φορά, εμφανίζεται η Παναγία να της θυμίσει ότι την περιμένει στο σπίτι της στην Κλεισούρα.
Σε ηλικία 44 ετών το 1927, εγκαθίσταται στο Μοναστήρι της Παναγίας στην Κλεισούρα. Ηγούμενος της Μονής, ο π.Γρηγόριος Μαγδάλης, παλαιός αγιορείτης μοναχός, με καλή σειρά στην πνευματική του ζωή και αρετές τις οποίες μετέδωσε στη Σοφία που ήταν το δεξί του χέρι στις πολλές καθημερινές ανάγκες του μοναστηριού. Εκτός από τις καθημερινές εργασίες του νοικοκυριού της Μονής, με πολλή επιμέλεια φρόντιζε τους εργαζομένους στα κτήματα του μοναστηριού, τους περαστικούς, τους ασθενείς
