Η επανεκλογή του Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει ανοίξει μια νέα προοπτική για την αποκατάσταση των σχέσεων ΗΠΑ-Τουρκίας, καθώς ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν προσβλέπει σε μια θετικότερη πορεία συνεργασίας μεταξύ των δύο χωρών.
Έπειτα από τηλεφωνική επικοινωνία μεταξύ των δύο ηγετών, στην οποία συμμετείχε και ο συνιδρυτής της Tesla Έλον Μασκ, ο Ερντογάν κάλεσε τον εκλεγμένο πρόεδρο να επισκεφθεί την Άγκυρα, εκφράζοντας την ελπίδα πως μια τέτοια επίσκεψη θα οδηγήσει σε στενότερη συνεργασία σε πολλούς τομείς.
Το τηλεφώνημα του Τραμπ με τον Ερντογάν έδωσε τον τόνο μιας ειλικρινούς συζήτησης, ενώ ο Ερντογάν δεν παρέλειψε να αναφερθεί στον «μεγάλο αγώνα» που έδωσε ο Τραμπ στις εκλογές, εκφράζοντας την εκτίμησή του. Η πρόσκληση αυτή δεν είναι τυχαία, καθώς ο Τούρκος πρόεδρος ελπίζει σε μια διαφορετική προσέγγιση με τον Λευκό Οίκο, δεδομένης της ικανότητας του Τραμπ να διαπραγματεύεται με βάση τις προσωπικές του σχέσεις και την ανοιχτή του στάση σε συναλλακτικές προσεγγίσεις.
Αναλυτές θεωρούν ότι η εκλογή του Τραμπ ενδεχομένως να αποτελέσει παράγοντα βελτίωσης στις διμερείς σχέσεις, αν και τα πεπραγμένα της πρώτης του θητείας δείχνουν πως μια τέτοια εξέλιξη δεν είναι εγγυημένη. Ένα από τα σημαντικότερα ζητήματα που εκκρεμούν και δημιουργούν ένταση στις σχέσεις των δύο χωρών είναι η υποστήριξη των ΗΠΑ σε κουρδικές δυνάμεις στη Συρία, τις οποίες η Τουρκία θεωρεί απειλή για την ασφάλειά της. Η στήριξη αυτή από την Ουάσιγκτον στο Κουρδικό Κόμμα Δημοκρατικής Ένωσης (PYD) και στις Μονάδες Προστασίας του Λαού (YPG) παραμένει σοβαρό σημείο τριβής, καθώς η Τουρκία κατηγορεί τις δυνάμεις αυτές για συνδέσεις με το PKK, το οποίο χαρακτηρίζει ως τρομοκρατική οργάνωση.
Η στάση της Τουρκίας απέναντι στο Ιράν αποτελεί ακόμη ένα ευαίσθητο ζήτημα στις σχέσεις των δύο χωρών, ειδικά με δεδομένο το ιστορικό της πολιτικής του Τραμπ κατά του Ιράν στην πρώτη του θητεία. Ο Τραμπ είχε αποχωρήσει από τη διεθνή συμφωνία για το πυρηνικό πρόγραμμα της Τεχεράνης και είχε επιβάλει κυρώσεις, ενώ οι τουρκικές σχέσεις με το Ιράν παρέμεναν θετικές. Μια επανάληψη της ίδιας πολιτικής κατά του Ιράν ενδεχομένως να οδηγήσει σε συγκρούσεις απόψεων, καθώς η Άγκυρα δεν επιθυμεί να θεωρεί το Ιράν ως αντίπαλο.
Ένας παράγοντας που ενδέχεται να λειτουργήσει υπέρ της εξομάλυνσης των σχέσεων είναι η «χημεία» ανάμεσα στον Τραμπ και τον Ερντογάν. Κατά την πρώτη θητεία του, ο Τραμπ έδειξε ανοχή και ενδιαφέρον για μια άμεση και προσωπική σχέση με τον Τούρκο πρόεδρο, κάτι που ενδεχομένως να επαναληφθεί. Ο Ερντογάν, ο οποίος προσπαθούσε έντονα να κερδίσει την εύνοια του Μπάιντεν χωρίς αποτέλεσμα, πιθανώς να βρει πιο πρόσφορο έδαφος στον Τραμπ, δεδομένης της προσωπικής «χημείας» που είχαν αναπτύξει οι δύο ηγέτες.
Παρά τις θετικές ενδείξεις, υπάρχουν και κίνδυνοι. Η απρόβλεπτη πολιτική στάση του Τραμπ και η ικανότητά του να αλλάζει θέσεις ανάλογα με τις εξελίξεις μπορεί να προκαλέσουν αστάθεια στις σχέσεις. Ο Τραμπ φημίζεται για τον συναλλακτικό του χαρακτήρα, κάτι που μπορεί να διευκολύνει προσωρινά τη συνεργασία, όμως δεν παρέχει καμία σταθερή βάση μακροπρόθεσμων σχέσεων. Ενδεχομένως, αυτή η προσέγγιση να οδηγήσει σε μια πιο «εμπορική» και περιστασιακή σχέση, η οποία μπορεί να μεταβάλλεται ανάλογα με τις περιστάσεις και τις γεωπολιτικές ανάγκες.
Οι Τούρκοι πολιτικοί αναλυτές υπογραμμίζουν τη σημασία μιας στρατηγικής σχέσης με τις ΗΠΑ, που θα στηρίζεται στην περιφερειακή ισχύ της Τουρκίας και στον ρόλο της στην ασφάλεια της Μέσης Ανατολής. Στο πλαίσιο αυτό, η Τουρκία αναμένει από τον Τραμπ να δώσει προτεραιότητα σε μια συνεργασία που θα λαμβάνει υπόψη τις τουρκικές ανησυχίες, ιδιαίτερα στην περίπτωση της Συρίας. Μια πιθανή αποχώρηση των αμερικανικών δυνάμεων από τη Συρία θα μπορούσε να ευνοήσει την Άγκυρα, επιτρέποντάς της να προχωρήσει στις επιδιώξεις της χωρίς παρεμβάσεις.
Συνολικά, η επανεκλογή του Τραμπ και η πρόσκληση Ερντογάν ενδέχεται να σηματοδοτούν ένα νέο κεφάλαιο στις αμερικανοτουρκικές σχέσεις, αλλά οι εξελίξεις θα εξαρτηθούν σε μεγάλο βαθμό από την ευελιξία και την ετοιμότητα του Τραμπ να υιοθετήσει μια στρατηγική που θα ευθυγραμμίζεται με τις επιδιώξεις της Τουρκίας στην περιοχή.
ΓΙΑΝΝΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ
