Οκτώβριος: Είναι 10ος μήνας του έτους, ονομάζεται και Οχτώβρης, Αηδημητριάτης, του Αηδημήτρη, Σπαρτής, Σπαρτάς, Παχνιστής, Μπρουμάρης
ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΕΘΝΙΚΕΣ ΓΙΟΡΤΕΣ ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ
Η νικηφόρα είσοδος του ελληνικού στρατού στη Θεσσαλονίκη στις 26 Οκτωβρίου 1912.
28η ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ (1940). Η επέτειος του «ΟΧΙ» στο φασισμό
12 ΟΚΤΩΒΡΗ (1944). Η απελευθέρωση της Αθήνας από τους Γερμανούς.
ΑΓΙΟΥ ΔΗΜΗΤΡΙΟΥ (26/10). Η γιορτή αυτή θεωρείται ορόσημο του χειμώνα και συνδυάζεται με του Αγ.Γεωργίου στις 23 Απριλίου.
Στο γεωργικό καλαντάρι οι 2 αυτές γιορτές αποτελούν τις χρονικές τομές που χωρίζουν το έτος σε 2 ίσα μέρη, στο χειμερινό και το θερινό εξάμηνο αντίστοιχα
2 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Κυπριανός,
3 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Διονύσιος,
5 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Χάρτινη,
10 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Ευλάμπιος,
15 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Λουκιανός,
18 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Λουκάς,
20 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Αρτέμιος, Γεράσιμος,
23 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Ιάκωβος,
27 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Νέστορας,
30 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ Ζηνοβία.
Ο Οκτώβριος είναι η εποχή με τα πρωτοβρόχια και τα χρυσάνθεμα, που βαφτίστηκαν αϊδημητριάτικα και στην Κύπρο οχτωβρούδια. Είναι η εποχή που πρωτανθίζουν τα κυκλάμινα σε πλαγιές και βράχια, όπως τόσο χαρακτηριστικά τραγουδάει ο Γιάννης Ρίτσος: «Κυκλάμινο, κυκλάμινο, στου βράχου τη σχισμάδα/ που βρήκες χρώματα κι ανθείς, που μίσχο και σαλεύεις;». Η κύρια γεωργική ασχολία του μηνός είναι η σπορά. Από την σπορά προέρχεται και η ονομασία Σποριάς, αλλά και το αρχαϊκό όνομα Νειαστής, δηλαδή μήνας με οργώματα (νεάω = οργώνω χέρσα γη). Ένα όμορφο γνωμικό είναι και το ακόλουθο, όπου επισημαίνεται ο καθοριστικός ρόλος της βροχής στους καρπούς “Οκτώβρης βροχερός, χρόνος καρπερός”
Το έθιμο της Τζαμάλας
είναι ένα γονιμοποιητικό δρώμενο του οργώματος και της σποράς των αγρών. Γινόταν στη Θράκη την εποχή του Φθινοπώρου, σε κάποιες δε περιοχές τη μέρα της γιορτής του Αγίου Δημητρίου.
Επειδή Τζαμάλα στα αραβικά σημαίνει καμήλα – μια προσωποποίηση θηλυκής οντότητας με γονιμοποιητική σημασία – οι γεωργοί κάθε περιοχής που συμμετείχαν στο δρώμενο έφτιαχναν με ξύλα έναν μεγάλο σκελετό καμήλας, τον τύλιγαν με πανιά και προβιές, του έβαζαν ουρά και ένα μακρύ κοντάρι για λαιμό, πάνω στο οποίο στήριζαν κεφάλι αλόγου ή βοδιού με δόντια. Τέλος το σκέπαζαν με προβιά στολισμένη με χάντρες. Πάνω στην καμήλα έριχναν μακρύ χαλί κάτω απ’ το οποίο έμπαιναν 4 άντρες, έτσι ώστε όταν περπατούσαν φαινόταν σα να περπατούσε η τζαμάλα. Πάνω στη τζαμάλα τέλος κάθιζαν ένα ψεύτικο παιδί, που το βαστούσε ο τζαμάλης ο οποίος είχε καμπούρα και κουδούνια στη μέση του. Μετά το ηλιοβασίλεμα γύριζαν στα σπίτια με τραγούδια και γέλια. Έξω από κάθε σπίτι φώναζαν: «Ε! κερά! Καλή χρονιά, καλό μπερικέτι (=σοδειά) και πολύχρονη…».
Το πότε γεννήθηκε το έθιμο αυτό είναι απροσδιόριστο. Μεταφέρονταν από γενιά σε γενιά και τηρούνταν με θρησκευτική ευλάβεια. Ήταν κάτι παραπάνω από πολιτιστική εκδήλωση. Σε καμιά περίπτωση δεν έβλεπες τους πρωταγωνιστές να σαχλαμαρίζουν. Παιζόταν με τη σοβαρότητα της αρχαίας τραγωδίας.