Ο Αύγουστος είναι ο μήνας της Παναγιάς. Το μήνα αυτό όλη η Ελλάδα γίνεται ένα απέραντο θυμιατήριο και αναπέμπει ύμνους και δεήσεις στην Πλατυτέρα των Ουρανών, την Αειπάρθενο Κόρη που βρίσκεται τόσο κοντά στις καρδιές των απλών ανθρώπων.
Καλό μήνα Αύγουστος: Ο μήνας της Παναγίας μας
Γιατί είναι αλήθεια πως και μόνο η επίκληση του αγίου ονόματός της Παναγίας γεμίζει τις αγνές καρδιές ευφροσύνη και η ατένιση του προσώπου της σταλάζει το βάλσαμο της ελπίδας και δίνει φτερά στις απελπισμένες ψυχές.
Είναι η Παναγία! Η πάναγνη μητέρα του Σωτήρα, η στοργική μάνα όλου του κόσμου. Αν προσπαθούσαμε να καταγράψουμε όλα τα προσωνύμια που ο ευσεβής λαός μας αποδίδει στην Παναγία και αποτελούν μυροβόλα άνθη της ευλάβειάς του σ’ αυτήν, δε θα μπορούσαμε.
Είναι τόσο ωραία και τόσο πολλά, που δεν μπορούν χωρέσουν σε λίγες κόλλες χαρτιού. Χωράνε όμως στις αγνές καρδιές που είναι ίσως πονεμένες, αλλά και ποτισμένες με την ελπίδα με της χριστιανικής πίστης. Είναι οι καρδιές εκείνες που αισθάνονται να τις πλημμυρίζει μια υπερκόσμια γαλήνη, ακούγοντας τις παρακλήσεις και τους ύμνους που απευθύνονται στην Παναγία αυτές τις ώρες.
Τις ευλογημένες εκείνες ώρες, που η Παναγία συμπονεί και συγκαταβαίνει. Τις ώρες εκείνες που ένας «θάνατος», αντί να γεμίζει με λύπη και αγωνία την πλάση, σκορπίζει παντού κατάνυξη, ελπίδα και αγαλλίαση.
Δεν υπάρχει καμιά ηπειρωτική η νησιωτική ελληνική γωνιά, που να μη γιορτάζει κατανυκτικά τις δεκαπέντε πρώτες ημέρες του Αυγούστου.
Στην Κρήτη γιορτάζουν πάρα πολλές εκκλησίες και μοναστήρια, που είναι αφιερωμένες στην Κοίμηση της Θεοτόκου.
Γιορτάζουν όμως και όλοι οι ενοριακοί ναοί των κρητικών χωριών, γιατί σε όλους (άσχετα σε ποιον Άγιο είναι αφιερωμένοι) υπάρχει κάποια εικόνα της Κοιμήσεως της Θεοτόκου, που την περίοδο αυτή είναι τοποθετημένη σε ειδικό βάθρο στο κέντρο του ναού και είναι στολισμένη με γιασεμιά, βασιλικούς και άλλα άνθη.
Για τον απλό άνθρωπο της Κρήτης, η Παναγία είναι η ελπίδα και η παρηγοριά, η προστασία και η βοήθεια. Για αυτό και οι Κρητικοί ζούσαν το Δεκαπενταύγουστο με νηστεία, εγκράτεια και προσευχή.
Συγχρόνως η γιορτή της Παναγίας ήταν συνδεδεμένη με διάφορα έθιμα, πολλά από τα οποία ξεχάστηκαν στις μέρες μας.
Από την παραμονή της 1ης Αυγούστου αρχίζουν οι κατανυκτικοί εσπερινοί σε όλες τις ενοριακές εκκλησίες των χωριών μας. Εξάλλου όλο το Δεκαπενταύγουστο οι καμπάνες των εκκλησιών πολλών χωριών χτυπούν στις τέσσερις η ώρα το πρωί.
Η λειτουργία τελειώνει συνήθως τα ξημερώματα, λίγο πριν χαράξει.
Πάρα πολλοί άνθρωποι κατέκλυζαν παλιότερα τις εκκλησίες και «δεκαπέντιζαν».
Σήμερα λίγες μόνο μαυροφορεμένες γριούλες συνηθίζουν ν παίρνουν μέρος σ’ αυτές τις κατανυκτικές λειτουργίες και ίσως συναντήσεις και κάποιο νεώτερο, που ξεχωρίζει σαν το κρίνο μέσα στη καψαλιασμένη έρημο.
