Το νησί της Τήνου έχει διπλή γιορτή στις 30 Ιανουαρίου, καθώς μαζί με τον εορτασμό των Τριών Ιεραρχών τιμάται και η επέτειος της Ευρέσεως της Ιεράς εικόνας της Παναγίας αναβιώνοντας το έθιμο “Φαναράκια”. Φέτος μάλιστα, εορτάζονται τα 200 χρόνια από την Εύρεση της Ιεράς Εικόνας.
Η ιστορία λέει ότι η μοναχή Πελαγία από το μοναστήρι της Παναγίας των Αγγέλων στο Κεχροβούνι, είδε ένα όνειρο που επαναλήφθηκε τρεις συνεχόμενες Κυριακές τον Ιούλιο του 1822 και υποχρέωσε τους Τηνίους να σκάψουν στο σημείο που υπέδειξε στη μοναχή η Παναγία για να βρουν την εικόνα.
Κάθε χωριό είχε αναλάβει να σκάβει με την σειρά ξεκινώντας στις 23 Ιουλίου 1822. Ήταν τέλη Ιανουαρίου 1823 και ήταν η σειρά των Φαλαταδιανών να σκάψουν όταν η αξίνα του Δημήτριου Βλάσση έπεσε επάνω στην εικόνα της Παναγιάς.
Η είδηση έφθασε σε κάθε σημείο του νησιού και αμέσως όλοι οι Τήνιοι παράτησαν κάθε ασχολία και έτρεξαν να δουν και να προσκυνήσουν την εικόνα. Επειδή νύχτωνε πήραν μαζί τους όλοι κι από ένα λαδοφάναρο και εκείνη τη νύχτα όλα τα σοκάκια και τα μονοπάτια του νησιού γέμισαν φώτα.
Η είδηση της εύρεσης της εικόνας, κατά την περίοδο της ελληνικής επανάστασης του 1821 θεωρήθηκε καλός οιωνός και το νησί επισκέφτηκαν για αυτό το λόγο οι Κολοκοτρώνης, Μιαούλης, Νικηταράς και Μακρυγιάννης, για να προσκυνήσουν.
Μετά την εύρεση της εικόνας ακολούθησε η οικοδόμηση της εκκλησίας. Απαιτήθηκαν μεγάλες ποσότητες μαρμάρων, οι οποίες κατά κύριο λόγο μεταφέρθηκαν από τον αρχαιολογικό χώρο της γειτονικής Δήλου. Απαιτούνταν επίσης και μεγάλος αριθμός εργατών επεξεργασίας και τοποθέτησης μαρμάρων, αλλά κυρίως πολλά χρήματα η έλλειψη των οποίων έφερνε πολλές φορές σε αμηχανία τους επιστάτες του έργου που δυσκολεύονταν να πληρώσουν στο τέλος της εβδομάδας, εργαζόμενους και υλικά.
Η ολοκλήρωση του έργου οφείλεται στη σημαντική συνδρομή, σε εργασία και χρήμα, τόσο του τηνιακού λαού, όσο και χριστιανών από την Ελλάδα και το εξωτερικό. Μέχρι τα μέσα του 1832 είχε ανεγερθεί η ανατολική πτέρυγα του συγκροτήματος, το τμήμα ανατολικά του καμπαναριού και το τμήμα ανατολικά της κεντρικής εισόδου. Το σύνολο των εργασιών ανέγερσης ολοκληρώθηκε το 1880.
Το Έθιμο “Φαναράκια”
Από τότε μαζί με τον εορτασμό της εικόνας καθιερώθηκε και η λαμπαδηφορία γνωστή ως “Φαναράκια”, όπου συμμετέχουν όλοι οι Τήνιοι. Κάθε 30 Γενάρη η νύχτα είναι πιο φωτεινή.
Το απόγευμα της παραμονής, συγκεκριμένα, η Αγία Εικόνα μεταφέρεται με πομπή στον κάτω Ναό της Ευρέσεως και τοποθετείται κοντά στο σημείο όπου επί χρόνια βρισκόταν θαμμένη. Στην συνέχεια τελείται μεγάλος εσπερινός με ειδική ακολουθία. Το βράδυ γίνεται επίσης ακολουθία που παρακολουθεί πλήθος πιστών. Την επόμενη ημέρα τελείται αρχιερατική Θεία Λειτουργία και στη συνέχεια επιμνημόσυνη δέηση και κατάθεση στεφάνου στην προτομή του Αρχιεπισκόπου Γαβριήλ.
Στις 2μμ περίπου γίνεται λιτανεία της Αγίας Εικόνας στα σοκάκια της Τήνου. Στην εξέδρα της προκυμαίας γίνεται δέηση και η πομπή γυρίζει στον Ναό από την Ανατολική πλευρά της πόλης. Πριν τον εσπερινό γίνεται κατάθεση στεφάνου από την Διοικούσα επιτροπή στους Τάφους των κτητόρων και μέσα στον Ιερό Ναό εκφωνείται από τον Μητροπολίτη της Δ.Ε. ή τον αναπληρωτή του ο ετήσιος απολογισμός της προηγούμενης χρονιάς.
Νωρίς το απόγευμα της παραμονής, κόσμος πολύς αρχίζει να συγκεντρώνεται στο μεγάλο προαύλιο της εκκλησίας της Μεγαλόχαρης. Ο κύριος λόγος όμως ανήκει στη νεολαία του νησιού και στους μαθητές όλων των σχολείων της Τήνου, οι οποίοι ξεκινούν από τα σχολεία τους και καταφτάνουν στον περίβολο της Παναγίας μαζί με τους ντόπιους αλλά και όσους επισκέπτες βρίσκονται στο νησί με τα φαναράκια τους στα χέρια.
Κάθε Τήνιος έχει το δικό του φαναράκι. Ξύλινα σκαλιστά φαναράκια που απεικονίζουν την Παναγία, την «Έλλη», καράβια και ότι σχέδιο βάζει ο νους. Γύρω είναι τυλιγμένα με πολύχρωμες ζελατίνες για να μην σβήνει το κεράκι από τον αέρα. Για να μην συμβούν απρόοπτα κρέμονται από ψηλά ξύλινα κοντάρια που κρατούν οι κάτοχοί τους.
Κατά τη λαμπαδηφορία ανάμεσα στα σοκάκια της Χώρας σχηματίζεται ένα εντυπωσιακό πολύχρωμο ποτάμι μέσα στη νύχτα, ήχοι από το «Δεύτε Τήνιοι πολίτες να πανηγυρίσομεν…» ακούγονται από τα στενά και ο νυχτερινός ουρανός φέγγει από τα βεγγαλικά που ρίχνουν τα αγκυροβολημένα πλοία στο λιμάνι.
Μετά το τέλος της πομπής φτάνοντας στον Ιερό Ναό των Τριών Ιεραρχών, σαν έθιμο τα παιδιά έσπαγαν με τα κοντάρια τους τις ζελατίνες από τα φαναράκια των συμμαθητών τους περιμένοντας την επόμενη χρονιά που θα τα έφτιαχναν για το νέο εορτασμό.
Κατά τη διάρκεια της λαμπαδηφορίας και της συγκέντρωσης των παρευρισκομένων στην παραλία του νησιού ψάλλεται μεταξύ άλλων το παρακάτω επίκαιρο άσμα από τους μαθητές και όλο το λαό που ακολουθεί την πομπή.
“Δεύτε Τήνιοι πολίτες να πανηγυρίσουμε,
εύρεση της Παναγιάς μας όλοι να υμνήσουμε.
Τι χαρμόσυνος ημέρα εις την Τήνο ανατέλλει
και ευχάς η Θεοτόκος εις τον κόσμο αποστέλλει.
Δεύτε κλίνομεν το γόνυ στην Παρθένο ταπεινώς,
ευλογίες να μας δίνει δεηθώμεν ευλαβώς.”
ΚΥΡΙΑΚΗ, 29 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023
3 μ.μ. Τέλεσις Μεγάλου Ἀρχιερατικοῦ Ἑσπερινοῦ, προεξάρχοντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σύρου καί Τήνου κ. Δωροθέου Β’ στόν Πανίερο Ναό τῆς Εὐαγγελιστρίας, μετά τό πέρας τοῦ ὁποίου θά πραγματοποιηθεῖ περιφορά τῆς Ἁγίας Εἰκόνος μέ πλήρη ἐκκλησιαστική τάξη στόν Ἱερό Ναό τῆς Εὑρέσεως ὅπου καί θά τελεσθεῖ δέησις.
5 μ.μ. Βράβευση τῶν ἀριστούχων μαθητῶν τῶν Σχολείων τῆς Τήνου (Σχολ. ἔτους 2021- 2022) ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ Εὐαγγελιστρίας.
10.30 μ.μ. Τέλεσις Ἱερᾶς Ἀγρυπνίας.
ΔΕΥΤΕΡΑ, 30 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023
7 π.μ. Πανηγυρική χαρμόσυνη κωδωνοκρουσία. Παιάνιση ἐμβατηρίων ἀπό τή Φιλαρμονική στίς ὁδούς τῆς πόλης. Τέλεσις Ὄρθρου Ἱερᾶς Πανηγύρεως.
9 π.μ. Τέλεσις Ἀρχιερατικῆς Θείας Λειτουργίας στόν Πανίερο Ναό τῆς Εὐαγγελιστρίας, προεξάρχοντος τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου Σύρου καί Τήνου κ. Δωροθέου Β’.
10.35 π.μ. Ἐπιμνημόσυνη δέηση στήν προτομή τοῦ ἀοιδίμου Ἐπισκόπου Γαβριήλ καί κατάθεση στεφάνου ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Πρόεδρο τῆς Δ.Ε. τοῦ Ἱεροῦ Ἱδρύματος κ. Δωρόθεο Β’.
2 μ.μ. Τέλεση Ἀκολουθίας Θ’ ὥρας στόν Ἱερό Ναό τῆς Εὑρέσεως. Λιτάνευση τῆς Ἁγίας Εἰκόνος στήν πόλη μέ πλήρη ἐκκκλησιαστική τάξη, κατά τά καθιερωμένα. Ἐπάνοδος στόν Ἱερό Ναό Εὐαγγελιστρίας. Ἐπιμνημόσυνη δέηση στούς τάφους τῶν Κτιτόρων τοῦ Πανσέπτου Ναοῦ καί τοῦ Ἱεροῦ Καθιδρύματος. Κατάθεση στεφάνου ἀπό τόν Σεβασμιώτατο Πρόεδρο τῆς Δ.Ε. τοῦ Ἱεροῦ Ἱδρύματος κ. Δωρόθεο Β’.
4.20 μ.μ. Ἐκφώνηση τοῦ Πανηγυρικοῦ τῆς ἡμέρας μετά συνοπτικοῦ ἀπολογισμοῦ τοῦ λήξαντος ἔτους 2022, ἀπό τόν Ἀντιπρόεδρο τῆς Δ.Ε. τοῦ Π.Ι.Ι.Ε.Τ. κ. Δημήτριο Λούβαρη, ἐντός τοῦ Ἱεροῦ Ναοῦ.
4.30 μ.μ. Τέλεση Μεγάλου Ἀρχιερατικοῦ Ἑσπερινοῦ.
6.30 μ.μ. Ἐκκίνηση παραδοσιακῆς λαμπαδηφορίας.
ΤΡΙΤΗ 31 ΙΑΝΟΥΑΡΙΟΥ 2023
10 π.μ. Ἀρχιερατικό Μνημόσυνο στόν Ἱερό Ναό Εὐαγγελιστρίας ὑπέρ ἀναπαύσεως τῶν ψυχῶν τῶν Δωρητῶν, Συνδρομητῶν καί Εὐεργετῶν τοῦ Πανελληνίου Ἱεροῦ Ἱδρύματος Εὐαγγελιστρίας Τήνου.
Ἡ Διοικούσα Ἐπιτροπή προσκαλεῖ τόν λαό τῆς Τήνου νά συμπροσευχηθεῖ καί νά συμμετάσχει σέ ὅλες τίς λειτουργικές καί πνευματικές ἐκδηλώσεις ἐπί τῇ ἐπετείῳ τῶν 200 ἐτῶν ἀπό τῆς Εὑρέσεως τῆς Ἁγίας Εἰκόνος.
Εἰς τάς Ἱεράς Ἀκολουθίας θά τηρηθοῦν τά προβλεπόμενα μέτρα προστασίας τῆς Δημοσίας Ὑγείας σύμφωνα μέ τίς Ἐγκυκλίους τοῦ Σεβασμιωτάτου Ποιμενάρχου ἡμῶν κ. Δωροθέου Β’, τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί τήν ὑπ’ ἀριθμ. Δ1α/Γ.Π.οικ.: 75297 Κ.Υ.Α.
Ἡ 30ή Ἰανουαρίου ἔχει καθιερωθεῖ ὡς ἡμέρα ἀργίας (Β.Δ.253/1966/ΦΕΚ68).
