Ακάθιστος Ύμνος της Θεοτόκου: Ιδιαίτερη θέση κατέχει η Ιερή Ακολουθία του Ακάθιστου Ύμνου ή των Χαιρετισμών της Παναγίας, στη θρησκευτική και πνευματική ζωή των πιστών.
Μέσα στο κατανυκτικό πένθος της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής οι Χαιρετισμοί της Παναγίας αποτελούν μία πραγματική πνευματική όαση, όπου οι οδοιπόροι του βίου αναπαύονται, δροσίζονται από τον καύσωνα των παθών, ευφραίνονται, ζωογονούνται και αναλαμβάνουν δυνάμεις, για να συνεχίσουν την πνευματική τους πορεία.
Πένθιμη είναι η περίοδος της Αγίας Τεσσαρακοστής, εφ’ όσον κατ’ αυτήν όλοι οι πιστοί καλούμεθα να ερευνήσουμε τα βάθη της καρδιάς μας και της συνειδήσεώς μας, να μετανοήσουμε για τα αμαρτήματά μας, να κλάψουμε γι’ αυτά και να ζητήσουμε το έλεος του Θεού, για να σωθούμε. Αλλά το πένθος αυτό έρχεται να διακόψει η Εκκλησία το βράδυ κάθε Παρασκευής των πρώτων πέντε Εβδομάδων των Νηστειών με το χαρμόσυνο Ύμνο των Χαιρετισμών της Θεοτόκου, ο οποίος μετατρέπει το πένθος σε χαρά, γιατί γεννά την ελπίδα της σωτηρίας στις καρδιές των πιστών, οι οποίοι σπεύδουν να αναθέσουν τους εαυτούς τους και τα προβλήματά τους στην κραταιά προστασία της Υπεραγίας Θεοτόκου. Εκείνη πάντοτε πρόθυμη σπεύδει και βοήθα κάθε θλιμμένο πιστό, ο οποίος καταφεύγει με πίστη σ’ Αυτήν, καθώς τονίζει η Εκκλησία στην Υμνολογία της, η οποία λέει: “Την πάσαν ελπίδα μου σε Σε ανατίθημι. Μήτερ του Θεού φύλαξόν με υπό την σκέπην Σου”.
Πραγματικά, κανείς πιστός δεν φεύγει ποτέ αβοήθητος και απελπισμένος από κοντά Της, σύμφωνα με τη διαβεβαίωση της Εκκλησίας, η οποία βεβαιώνει ότι ότι “Ουδείς προστρέχων προς Αυτήν κατησχυμένος απ’ Αυτής εκπορεύεται, αλλά λαμβάνει το δώρημα προς το συμφέρον της αιτήσεως…”. Γι’ αυτό δεν υπάρχει πιστός, ο οποίος, ιδιαίτερα κατά τις ώρες της ανάγκης του, δεν ψιθυρίζει προς Αυτήν το: “Παναγία μου, βοήθησέ με”.
Η δομή του Ύμνου
Γενικό θέμα του Ύμνου είναι ο Ευαγγελισμός της Θεοτόκου, ο οποίος αναφερόταν και στο αρχικό του προοίμιο (Το προσταχθέν μυστικώς…»). Με πηγές του την Αγία Γραφή και τους Πατέρες της Εκκλησίας, ο Ακάθιστος Υμνος περιγράφει τα ιστορικά γεγονότα, αλλά προχωρεί και σε θεολογική και δογματική ανάλυσή τους.
Ο πρώτοι δώδεκα οίκοι του (Α-Μ) αποτελούν το ιστορικό μέρος. Εκεί εξιστορούνται τα γεγονότα από τον Ευαγγελισμό της Θεοτόκου μέχρι την Υπαπαντή, ακολουθώντας τη διήγηση του Ευαγγελιστή Λουκά. Αναφέρεται ο Ευαγγελισμός (Α, Β, Γ, Δ), η επίσκεψη της εγκύου Παρθένου στην Ελισάβετ (Ε), οι αμφιβολίες του Ιωσήφ (Ζ), η προσκύνηση των ποιμένων (Η) και των Μάγων (Θ, Ι, Κ), η Υπαπαντή (Μ) και η φυγή στην Αίγυπτο (Λ), η οποία είναι η μόνη που έχει ως πηγή το απόκρυφο πρωτευαγγέλιο του Ψευδο-Ματθαίου.
Οι τελευταίοι δώδεκα (Ν-Ω) αποτελούν το θεολογικό ή δογματικό μέρος, στο οποίο ο μελωδός αναλύει τις βαθύτερες θεολογικές και δογματικές προεκτάσεις της Ενανθρώπισης του Κυρίου και τον σκοπό της, που είναι η σωτηρία των πιστών.
