Άγιος Πολύευκτος: Ο Άγιος Πολύευκτος της Μελιτηνής (γνωστός και ως Πολυεύκτης, 3ος αιώνας μ.Χ.) ήταν Χριστιανός μάρτυρας ελληνικής καταγωγής, που τιμάται ως άγιος της Ορθόδοξης και της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας.
Άγιος Πολύευκτος: Μεγάλη γιορτή της ορθοδοξίας σήμερα 9 Ιανουαρίου
Βίος
Σύμφωνα με την παράδοση, ο Πολύευκτος ήταν ένας εύπορος αξιωματικός του ρωμαϊκού στρατού και υπήρξε ο πρώτος στην ιστορία Χριστιανός που μαρτύρησε στην πόλη Μελιτηνή, τη σημερινή Μαλάτεια της Τουρκίας, που τότε ανήκε στο υποτελές στους Ρωμαίους Βασίλειο της Αρμενίας.
Αυτό έγινε όταν Ρωμαίος Αυτοκράτορας ήταν ο Βαλεριανός (Ουαλεριανός), και συγκεκριμένα κατά το αγιολόγιο στις 10 Ιανουαρίου 259.
Ο Συμεών ο Μεταφραστής γράφει ότι ο Πολύευκτος, παρακινημένος από τον ζήλο του φίλου του Αγίου Νεάρχου, είχε ασπασθεί δημόσια τον Χριστιανισμό: «Φλεγόμενος από ζήλο, ο Άγιος Πολύευκτος πήγε στην πλατεία της πόλεως και έσχισε το διάταγμα που απαιτούσε από όλους να λατρεύουν τα είδωλα. Λίγο αργότερα συνάντησε μια λιτανεία που μετέφερε δώδεκα είδωλα ανά τις οδούς της πόλεως. Ορμώντας, έρριξε τα είδωλα στο έδαφος και τα ποδοπάτησε.»
Βασανίσθηκε από τις αρχές αγνοώντας τα κλάματα και τις διαμαρτυρίες της συζύγου του Παυλίνας, των παιδιών τους και του πεθερού του. Τελικώς αποκεφαλίσθηκε.
Τιμώντας τη μνήμη του
Το σώμα του Αγίου τάφηκε στη Μελιτηνή και αργότερα ένας ναός ανεγέρθηκε και αφιερώθηκε στη μνήμη του εκεί: Αναφέρεται στη χριστιανική παράδοση ότι οι μετέπειτα γονείς του Αγίου Ευθυμίου του Μέγα Παύλος και Διονυσία προσευχήθηκαν με αίτημα την απόκτηση ενός γιου στον ναό του Αγίου Πολυεύκτου στη Μελιτηνή.
Μετέπειτα, ένας άλλος ναός, σε ρυθμό βασιλικής, ανεγέρθηκε στη μνήμη του στην Κωνσταντινούπολη από την Ιουλιανή Ανικία το 524-527. Οι ανασκαφές της δεκαετίας του 1960 απεκάλυψαν ότι επί δεκαετία και πλέον αποτελούσε τον μεγαλύτερο ναό στην Πόλη, μέχρι την ανέγερση της Αγίας Σοφίας, και ότι ήταν πλούσια και φανταχτερά διακοσμημένος, για παράδειγμα με επίχρυσα ανάγλυφα παγωνιών και πολλές ανατολίτικες λεπτομέρειες.
Η ημέρα που εορτάζεται η μνήμη του ήταν η 7η Ιανουαρίου στα αρχαία αρμενικά ημερολόγια και αυτή παρέμεινε η ημέρα της εορτής του στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, μαζί με τις 13 Φεβρουαρίου. Στο Ορθόδοξο μηνολόγιο η εορτή του μετακινήθηκε στις 9 Ιανουαρίου.
