Ένα από τα πολλά θαύματα του Αγίου είναι και το εξής. Το 1823 μ.Χ. οι Τούρκοι που ήταν αμπαρωμένοι στην Ακρόπολη της Αθήνας ετοίμαζαν τα πυρομαχικά τους για να χτυπήσουν με τα κανόνια τους, τους Έλληνες που βρισκόντουσαν στον ναό του Αγίου Δημητρίου.
Άγιος Δημήτριος Θεσσαλονίκης – 26 Οκτωβρίου: Το θαύμα του Αγίου Δημητρίου Λουμπαρδιάρη του Φιλοπάππου
Σύμφωνα με την ιστορική παράδοση που αναδείχθηκε από τον ιστοριοδίφη συγγραφέα και Αθηναιογράφο Δημήτριο Καμπούρογλου ο ναός ονοματοδοτήθηκε Λουμπαρδιάρης από την απόπειρα του αιμοσταγούς και αδυσώπητου αγά των Αθηνών Γιουσούφ να βομβαρδίσει τον ναό του Αγίου Δημητρίου στις 25 Οκτωβρίου του 1658, παραμονή του Αγίου Δημητρίου, με ένα μεγάλο κανόνι – «λουμπάρδα» που είχε εγκαταστήσει στα Προπύλαια.
Πάραυτα το αποτρόπαιο εγχείρημα του Γιουσούφ απετράπη με θαύμα που έκανε ο Άγιος Δημήτριος. Λίγο πρίν γίνει ο ειδεχθής βομβαρδισμός, ξέσπασε δυνατή βροχή – ξαφνική με αστραπές, μια εκ των οποίων έπληξε την πυριτιδαποθήκη που ήταν δίπλα στα Προπύλαια, καθώς και όλους τους στρατιώτες της ευρύτερης περιοχής.
Από τότε ο Άγιος Δημήτριος έλαβε το προσωνύμιο «Λουμπαρδιάρης». Συνυφασμένη όμως με την βαρύτιμη και μακραίωνη ιστορική πορεία του ναού, είναι και μια ακόμα θεολογική μνήμη. Σύμφωνα με αυτήν στον ναό ιερουργούσε ως εφημέριος ο Νεομάρτυρας Ραφαήλ, ο οποίος μαρτύρησε από τους Τούρκους στις 9 Απριλίου 1463 μαζί με τους Νικόλαο και Ειρήνη στη Θέρμη τη Λέσβου. Παράλληλα συνδεδεμένος με τον ναό, σύμφωνα με την ίδια μνήμη, είναι και ο Άγιος Νεκτάριος Επίσκοπος Πενταπόλεως, που προσευχόταν και συμμετείχε στις λειτουργίες του ναού.
