Ο Άγιος Ανδρέας ο Πρωτόκλητος υπήρξε ένας από τους δώδεκα μαθητές του Ιησού Χριστού με καταγωγή από τη Βηθσαϊδά της Γαλιλαίας.
Ἀντίστροφον σταύρωσιν Ἀνδρέας φέρει,
Φανεὶς ἀληθῶς οὐ σκιώδης ἀντίπους.
Σταυρὸν κακκεφαλῆς τριακοστῇ Ἀνδρέας ἔτλη.
Ήταν ψαράς στο επάγγελμα και μαθητής του Ιωάννη του Προδρόμου, όπως και ο αδελφός του Απόστολος Πέτρος. Μετά τη σύλληψη του Βαπτιστή, τα δύο αδέλφια ακολούθησαν τον Χριστό και έγιναν μαθητές Του.
Ο Άγιος Ανδρέας κήρυξε τον Χριστιανισμό σε πολλές περιοχές. Στο Βυζάντιο ίδρυσε εκκλησία και το Οικουμενικό Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης θεωρείται συνέχεια αυτής.
Στην Αχαΐα κατάφερε να θεραπεύσει την Μαξιμίλλα, σύζυγο του ανθύπατου Αιγεάτου, με αποτέλεσμα εκείνη να πιστέψει στο Χριστό.
Ο ανθύπατος εξοργίστηκε μόλις πληροφορήθηκε το γεγονός, με συνέπεια να διατάξει τη σύλληψη του Ανδρέα και τη σταύρωσή του σε σχήμα Χ.
Η τίμια Κάρα του Αγίου και λείψανα του Σταυρού του μαρτυρίου του φυλάσσονται στη πόλη της Πάτρας, της οποίας είναι ο πολιούχος. Η Ορθόδοξη Χριστιανική Εκκλησία τιμά τη μνήμη του στις 30 Νοεμβρίου εκάστου έτους.
Ἀπολυτίκιον
Ἦχος δ’.
Ὡς τῶν Ἀποστόλων Πρωτόκλητος, καὶ τοῦ Κορυφαίου αὐτάδελφος, τῷ Δεσπότῃ τῶν ὅλων Ἀνδρέα ἱκέτευε, εἰρήνην τῇ οἰκουμένῃ δωρήσασθαι, καὶ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν τὸ μέγα ἔλεος.
Κοντάκιον
Ἦχος β’. Τὴν ἐν πρεσβείαις.
Τὸν τῆς ἀνδρείας ἐπώνυμον θεηγόρον, καὶ μαθητῶν τὸν πρωτόκλητον τοῦ Σωτῆρος, Πέτρου τὸν σύγγονον εὐφημήσωμεν· ὅτι ὡς πάλαι τούτῳ, καὶ νῦν ἡμῖν ἐκέκραγεν· Εὑρήκαμεν δεῦτε τὸν ποθούμενον.
