ΘΕΟΦΑΝΕΙΑ ΕΘΙΜΑ: Τα Θεοφάνεια ή Φώτα ή Επιφάνεια γιορτάζουμε την βάπτιση του Ιησού Χριστού από τον Ιωάννη τον Πρόδρομο ή Βαπτιστή. Αυτό σίγουρα το γνωρίζετε. Ξέρετε όμως ποια είναι τα έθιμα που γιορτάζονται στη χώρα μας;
Στην Ελλάδα ο αγιασμός γίνεται για πρώτη φορά την παραμονή των Θεοφανίων και λέγεται «Μικρός Αγιασμός» ή «Πρωτάγιαση» ή «Φώτιση». Με την Πρωτάγιαση, ο ιερέας γυρίζει όλα τα σπίτια και με το Σταυρό και ένα κλωνί βασιλικό «αγιάζει» ή «φωτίζει» (ραντίζει) τους χώρους των σπιτιών για να φύγει μακριά κάθε κακό.
Παλαιότερα, οι λαϊκές δοξασίες συνέδεαν τον φωτισμό των σπιτιών με την εξαφάνιση των καλικάντζαρων, τους οποίους φαντάζονταν να φεύγουν περίτρομοι με την έλευση του ιερέα.
Ο μεγάλος αγιασμός γίνεται ανήμερα τα Θεοφάνεια στις 6 Ιανουαρίου
Μια μεγάλη πομπή σχηματίζεται και παίρνει το δρόμο που οδηγεί στη θάλασσα ή σε κάποιο ποτάμι ή σε μια δεξαμενή σε περιοχές ορεινές. Όταν γίνει ο αγιασμός, ρίχνει ο παπάς το Σταυρό στο νερό, πραγματοποιώντας έτσι τον Αγιασμό των Υδάτων. Το πιάσιμο του Σταυρού γίνεται από κολυμβητές, τους λεγόμενους Βουτηχτάδες, κατά την τελετή της Κατάδυσης του Τιμίου Σταυρού.
Νεαρά κυρίως άτομα βουτούν στα παγωμένα νερά για να πιάσουν τον Σταυρό και να λάβουν την ευλογία του ιερωμένου, αλλά και να δεχθούν τις τιμές και τις ευχές των συντοπιτών τους. Οι καμπάνες ηχούν χαρμόσυνα, το ίδιο και οι σειρήνες των πλοίων.
Όλοι οι πιστοί πίνουν με ευλάβεια από τον αγιασμό, συμβολικά με τρεις γουλιές, και ραντίζουν μ’ αυτόν τα σπίτια, τα δέντρα, τα χωράφια και τα ζώα τους. Εκτός από τον αγιασμό των υδάτων αναβιώνουν πολλά ακόμη έθιμα στην Ελλάδα.
Το έθιμο των Μωμόγερων
Την παραμονή των Φώτων, στις 5 Γενάρη, στο Ωραιόκαστρο της Θεσσαλονίκης αναβιώνει το έθιμο των Μωμόγερων στους δρόμους και τα καταστήματα της περιοχής.
Τα βλέμματα συγκεντρώνει η πόλη της Καστοριάς και τα “Ραγκουτσάρια”, το πρώτο “καρναβάλι” του νέου έτους. Οι κάτοικοι “ξορκίζουν” το κακό και διώχνουν τα κακά πνεύματα των καλικάντζαρων, βάφοντας τα πρόσωπα τους, φορώντας προβιές ζώων και χάλκινα κουδούνια. Ομάδες μεταμφιεσμένων ξεχύνονται στους δρόμους και διασκεδάσουν με το πλήθος υπό τους ήχους μουσικών συγκροτημάτων της περιοχής. Τα “Ραγκουτσάρια” αρχίζουν την ημέρα των Θεοφανείων, με τον Αϊ Βασίλη να μοιράζει δώρα στα παιδιά, και ολοκληρώνονται στις 8 Ιανουαρίου, με την παρέλαση των καρναβαλιστών στο κέντρο της Καστοριάς.
Στο Παλαιόκαστρο της Χαλκιδικής αναβιώνει το έθιμο των “Φωταράδων”
Ομάδα καλαντιστών εκλέγει τον “βασιλιά” και όλοι μαζί πηγαίνουν στην εκκλησία του χωριού, όπου η νέα κεφαλή κάνει τρεις μετάνοιες μπροστά στην εικόνα του Αγίου Αθανασίου, ζητώντας την ευχή του. Οι “Φωταράδες” καταλήγουν να χορεύουν στην πλατεία γύρω από έναν πάσαλο, όπου είναι δεμένο ένα λουκάνικο, ενώ είναι ντυμένοι με την τοπική ενδυμασία και κρατούν μεγάλα ξύλινα σπαθιά.
Διαβάστε την συνέχεια του άρθρου εδώ: Άγια Θεοφάνεια έθιμα: Mεγάλη γιορτή στις 6 Ιανουαρίου, τα έθιμα των Φώτων
