Ομιλία του Τοῦ Σεβ. Μητροπολίτου Μιλήτου κ. Ἀποστόλου κατὰ τὴν Θείαν Λειτουργίαν τῆς Ἑορτῆς τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου καί πανευφήμου Ἀποστόλου Σίλα. Σεβασμιώτατε καὶ πολυτίμητε ἀδελφὲ Μητροπολῖτα τῆς θεοσώστου καὶ ἀποστολικῆς Ἐκλογάδος ταύτης κ. Στέφανε, Θεοφιλέστατε Ἐπίσκοπε Θεσπιῶν καὶ ἐκλεκτὲ ἀδελφέ κ. Παῦλε, Πανοσιολογιώτατε Καθηγούμενε τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς κ. Παῦλε, Τιμιώτατε τῶν ἱερέων καὶ τῶν διακόνων κατάλογε, Ὁσιώτατοι Μοναχοὶ καὶ Μοναχαί, Ἐντιμότατοι Ἀρχοντες, Εὐλογημένοι καὶ φιλάγιοι Χριστιανοί, Ἡ ἱερὰ καὶ φωτοφόρος μνήμη τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου καὶ πανευφήμου Ἀποστόλου Σίλα, τοῦ ἐκλεκτοῦ συνεργάτου καὶ συνοδίτου τοῦ Ἀποστόλου τῶν Ἐθνῶν Παύλου μᾶς συνεκέντρωσεν ὧδε εἰς τὴν σεβασμίαν ταύτην Μονήν, τῇ εὐγενικῇ προσκλήση τοῦ Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου κ. Στεφάνου, τοῦ ἐκλεκτοῦ καὶ πεφιλημένου ἀδελφοῦ, πρὸς ὅν ἀπευθύνομεν τὴν καρδιακὴν ἡμῶν εὐχαριστίαν διά τε τὴν φιλάδελφον πρόσκλησιν, τὴν θερμὴν ὑποδοχήν καὶ τὴν πολλὴν τιμήν καί ἀγάπην.
Εἶναι ἀληθὲς ὅτι δὲν γνωρίζομεν τὰς λεπτομερείας τοῦ βίου καὶ τῆς δράσεως τοῦ Ἀποστόλου Σίλα, διότι τὸ ἱερὸν κείμενον τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων εἰς τὸ ὁποῖον γίνεται λόγος περὶ τοῦ Ἀποστόλου, ὡς καὶ πάντα τὰ θεόγραπτα κείμενα τῆς Βίβλου δὲν εἶναι κείμενα βιογραφικὰ ἢ ἱστορικά, ἐν τῇ στενῇ ἐννοίᾳ τοῦ ὅρου, ἀλλὰ κείμενα θεολογικά. Αἱ ὀλίγισται πληροφορίαι ὅμως καί, κυρίως τὸ γεγονὸς ὅτι ὁ Ἀπόστολος Σίλας, ὑπῆρξεν στενότατος συνεργάτης τοῦ Ἀποστόλου Παύλου καταδεικνύουν τὸ μέγεθος τῆς προσωπικότητος ἀλλὰ καὶ τὴν βαρύτητα καὶ αὐθεντικότητα τῆς μαρτυρίας τοῦ Ἀποστόλου Σίλα. Βεβαίως, ἀκόμα καὶ ἂν τίποτε δὲν ὑπῆρχε γραπτὸν περὶ τοῦ Ἀποστόλου εἶναι τόσον ἰσχυρὰ καὶ ζῶσα ἡ προφορικὴ μαρτυρία περὶ τῆς ἐνταῦθα ἐλεύσεως τῶν Ἀποστόλων καὶ περὶ τῆς ἱδρύσεως τῆς Ἐκκλησίας τῶν Φιλίππων, ὥστε, ἐπιτραπήτω μοι ἡ ἔκφρασις, οἱαδήτις γραπτὴ μαρτυρία εἶναι περιττή.
Τὸ κήρυγμα τῶν Ἀποστόλων δὲν συνιστᾷ τὴν συστηματικὴν πραγμάτευσιν διδασκαλίας τινός, ἥτις μάλιστα ἔχει καταγραφῇ καὶ ἀποτελεῖ τὸ ἐπίσημον, οὕτως εἰπεῖν, δογματικὸν ἐγχειρίδιον τῆς Ἐκκλησίας. Οἱ ἅγιοι Ἀπόστολοι μεταφέρουν τὸ βίωμα τῆς πίστεως, διότι οὗτοι εἶναι οἱ αὐτήκοοι καὶ αὐτόπται μάρτυρες τοῦ Κυρίου καὶ ὡς ἐκ τούτου ἡ μαρτυρία των ἔχει διὰ τὴν Ἐκκλησίαν μοναδικὴν ἀξίαν καὶ ἐξαιρετικὸν κῦρος. Οὐδόλως, ἐπίσης, τυχαῖον καὶ συμπτωματικὸν τυγχάνει τὸ γεγονὸς ὅτι ἡ Ἐκκλησία, ἐν τῷ Συμβόλῳ τῆς Πίστεως, προσαγορεύεται ὡς «Ἀποστολική», διότι τήν ἀλήθειάν Της ἐγγυᾶται ὁ χορὸς τῶν Ἀποστόλων.
Ἡ Μακεδονίτις γῆ ἐδέχθη πλουσίαν τὴν χάριν καὶ τὴν εὐλογίαν τοῦ Θεοῦ, καθότι ἐπὶ ἐπ᾽ αὐτῆς διὰ πρώτην φορὰν ἠκούσθη τὸ κήρυγμα τοῦ Εὐαγγελίου καὶ ὀνομάσθη Χριστὸς καὶ ἐπάγη τὸ πρῶτον θυσιαστήριον τοῦ ζῶντος Θεοῦ. Ἡ θέσις, μάλιστα, τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μονῆς, ἐπ᾽ ὀνόματι τοῦ Ἁγίου Σίλα εἶναι τόπος ἰδιαιτέρας εὐλογίας, ἀφοῦ κατὰ τὴν προφορικὴν παράδοσιν ἀποτελεῖ τὸ σημεῖον ἔνθα οἱ Ἀπόστολοι Παῦλος, Σίλας, Τιμόθεος καὶ Λουκᾶς ἐκάθισαν διὰ νὰ λάβουν ὀλίγην ἀνάπαυσιν κατὰ τὴν πορείαν των ἐκ τοῦ λιμένος τῆς Νεαπόλεως πρὸς τὴν ἀρχαίαν ἑλληνικὴν πόλιν τῶν Φιλίππων, ὅπου καὶ ἀνίδρυσαν τὴν πρώτην Ἐκκλησίαν ἐπὶ τοῦ Εὐρωπαϊκοῦ ἐδάφους κατὰ τὴν γνωστὴν διήγησιν τοῦ βιβλίου τῶν Πράξεων τῶν Ἀποστόλων: «ὅραμα διὰ τῆς νυκτὸς ὤφθη τῷ Παύλῳ· ἀνήρ τις ἦν Μακεδὼν ἑστὼς, παρακαλῶν αὐτὸν καὶ λέγων· Διαβὰς εἰς Μακεδονίαν βοήθησον ἡμῖν. ὡς δὲ τὸ ὅραμα εἶδεν, εὐθέως ἐζητήσαμεν ἐξελθεῖν εἰς τὴν Μακεδονίαν, συμβιβάζοντες ὅτι προσκέκληται ἡμᾶς ὁ Κύριος εὐαγγελίσασθαι αὐτούς. Ἀναχθέντες οὖν ἀπὸ τῆς Τρῳάδος εὐθυδρομήσαμεν εἰς Σαμοθράκην, τῇ δὲ ἐπιούσῃ εἰς Νεάπολιν, ἐκεῖθέν τε εἰς Φιλίππους, ἥτις ἐστὶ πρώτη τῆς μερίδος τῆς Μακεδονίας πόλις κολωνία», (Πρ. 16, 9-12).
Διὸ καὶ δὲν ἐπελέγη τυχαίως ἡ τοποθεσία ὑπὸ τοῦ μακαριστοῦ πρώτου Μητροπολίτου τῆς Ἐπαρχίας ταύτης κυροῦ Χρυσοστόμου τοῦ Χατζησταύρου, τοῦ μετέπειτα Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν, δὲν ἐπελέγη, λέγω, τυχαίως ὁ τόπος οὗτος καὶ ἐθεμελιώθη, ἐν ἔτει 1937ῳ, κατ᾽ ἀρχὰς ὁ ναΐσκος τοῦ ἁγίου Ἀποστόλου Σίλα εἰς μίαν ἐποχὴν μάλιστα περιπετειῶν διὰ τὸν Ἑλληνισμὸν τῆς περιοχῆς, ὅστις ὑπέστη βραδύτερον τὰ πάνδεινα ἐκ τῆς γερμανοβουλγαρικῆς κατοχῆς. Αἱ δυσκολίαι ὅμως καὶ αἱ περιπέτειαι δὲν ἔκαμψαν τὸ φρόνημα τοῦ ὁραματιστοῦ Χρυσοστόμου, ὅστις μετέτρεψεν ἐν ἔτει 1946ῳ τὸν μικρὸν ναΐσκον εἰς ἀνδρῴαν Ἱερὰν Μονὴν καὶ σύν τῷ χρόνῳ, διὰ πρεσβειῶν τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Σίλα, συνετελέσθη τὸ θαῦμα τῆς ἀπαρτιώσεως τῆς Ἱερᾶς Μονῆς, τὸ ὁποῖον σήμερον θαυμάζομεν καὶ ἀγαλλόμεθα πνευματικῶς.
Μακαρίζομεν τὸν ἀοίδιμον Ἱεράρχην Χρυσόστομον οὐχὶ μόνον διὰ τὴν πρωτοβουλίαν τῆς ἱδρύσεως τῆς Ἱερᾶς Μονῆς αὕτης ἀλλὰ καὶ διότι ὑπῆρξεν ὁ πρῶτος Μητροπολίτης τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μητροπόλεως, ἥτις μετὰ τὴν σιγὴν πολλῶν αἰώνων δικαίως καὶ πρεπόντως διὰ Πατριαρχικοῦ καὶ Συνοδικοῦ Τόμου ἀνεσυνεστήθη ὡς ἀνεξάρτητη Ἐκκλησιαστικὴ Ἐπαρχία ἐν ἔτει 1924ῳ, καὶ πρῶτος Ποιμενάρχης αὐτῆς κατεστάθη ὁ πολὺς Χρυσόστομος ὁ Χατζησταύρου ἐκ τοῦ Ἀϊδινίου τῆς Μικρᾶς Ἀσίας. Ἀξιοχρέως, λοιπόν, ἀναφερόμεθα εἰς τὸν μακαριστὸν Ἱεράρχην ὄχι ἁπλῶς καὶ μόνον ἐπειδὴ ὑπῆρξεν ὁ πρῶτος Μητροπολίτης τῆς ἀνασυσταθείσης τότε Μητροπόλεως Καβάλας ἀλλὰ διότι ὑπῆρξε προσωπικότης τεραστίου ἐκκλησιαστικοῦ καὶ ἐθνικοῦ διαμετρήματος καὶ μεγέθους καὶ φρονῶ ταπεινῶς, ὅτι ὅλη ἡ μετέπειτα πορεία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως καὶ Θάσου φέρει ἀνεξίτηλα τὰ ἴχνη τῆς προσωπικότητος καὶ τῆς προσφορᾶς τοῦ ἀοιδίμου Χρυσοστόμου.
Καὶ βεβαίως ἀναμιμνησκόμεθα τῆς ἱερᾶς μνήμης Χρυσοστόμου τοῦ ἀρχιερέως καὶ ἐξ ἀφορμῆς τῆς συμπληρώσεως τῆς πρώτης ἑκατονταετίας ζωῆς τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως ἀπὸ τῆς ἐπανασυστάσεώς της τὸν περασμένον αἰῶνα καὶ ἐπαινοῦμε καὶ συγχαίρομεν ὁλοκαρδίως τὸν φίλτατον ἀδελφὸν Μητροπολίτην Φιλίππων, Νεαπόλεως καὶ Θάσου κ. Στέφανον διὰ τὴν πρωτοβουλίαν διοργανώσεως σειρᾶς ἐπετειακῶν ἐκδηλώσεων ἐπὶ τῇ χαρμοσύνῳ περιστάσει. Ὡς ἤδη ἐλέχθη ὁ ἀοίδιμος Μητροπολίτης Χρυσόστομος ἦτο σπανία περίπτωσις ἐκκλησιαστικοῦ ἀνδρός∙ καταγόμενος ἐν τῶν ἀρχαίων προγονικῶν ἑστιῶν τῆς Ἰωνίτιδος γῆς ἔφερεν εἰς τὸ πνευματικόν του «γονιδίωμα» ὅλον ἐκεῖνον τὸν πολιτισμικόν καὶ θρησκευτικὸν πλοῦτον τοῦ γένους, ὡς πολύτιμον παρακαταθήκην εἰς τὴν προσωπικὴν του σκευήν. Διετέλεσε στενότατος συνεργάτης τοῦ Ἁγίου ἱερομάρτυρος Μητροπολίτου Σμύρνης Χρυσοστόμου τοῦ Καλαφάτη καί, ἐγένετο κοινωνός τῆς φλογός τῆς καρδίας καὶ τῶν ὁραματισμῶν τοῦ ἥρωος Μητροπολιτοῦ Σμύρνης καὶ ἀφοσιωμένος μαθητής, ὡς ἀπεδείχθη ἐκ τῆς μοναδικῆς ἐθνικῆς του δράσης, ἐνταῦθα εἰς τὴν εὐλογημένην γωνιὰν τῆς Ἑλλάδος, τὴν ἡρωωτόκον καὶ ἁγιοτόκον Μακεδονίαν.
Ἡ ποιμαντορία τοῦ μακαριστοῦ Χρυσοστόμου, ἔφερε ριζικὴν ἀλλαγὴν καὶ ἀνακαίνισιν εἰς τὴν περιοχήν. Ἡ περίθαλψις τῶν πρὸ ὀλίγου ἀφιχθέντων προσφύγων τῆς Μικρασιατικῆς Καταστροφῆς, ἀνερχομένων εἰς δεκάδας χιλιάδων, τὰ ἔργα εὐποιίας καὶ πνευματικῆς οἰκοδομῆς ἐμφανίζονται τὸ ἕνα μετὰ τὸ ἄλλον καὶ ἡ Ἐπαρχία ἀλλάζει ὄψιν. Ὁ Β’ παγκόσμιος πόλεμος εὑρίσκει τὸν Μητροπολίτην Χρυσόστομον καὶ πάλιν ἐπὶ τῶν ἐπάλξεων∙ προσφέρει ὑλικὴν βοήθειαν, περιθάλπει τοὺς τραυματίας, ἐπιστηρίζει τὸν λαὸν καὶ ἀναπτύσσει πλουσίαν ἀντιστασιακὴν δράσιν, ἥτις βεβαίως θὰ συνεχισθῇ καθ᾽ ὅλην τὴν περίοδον τῆς ἐκδιώξεώς του ἐκ τῶν Κομιτατζήδων Βουλγάρων. Ἐν πολλοίς, χάρις εἰς τὴν πατριωτικὴν ἀντιστασιακὴν δράσιν τοῦ Χρυσοστόμου, ὁ ἐντόπιος πληθυσμὸς δὲν ἀπώλεσεν τὴν Ἑλληνικήν του ταυτότητα καὶ αὐτοσυνειδησίαν. Γνωστόν, τυγχάνει, ἐπίσης ὅτι ὁ μακαριστὸς Χρυσόστομος ἐξέλεγη κατόπιν Ἀρχιεπίσκοπος Ἀθηνῶν εἰς μίαν ἐξαιρετικὴν κρίσιμον ἐποχὴν διὰ τὴν Ἐκκλησίαν καὶ πολλὰ προσέφερεν καὶ εἰς τὴν Ἐκκλησίαν καὶ εἰς τὴν πατρίδα καὶ ἀπὸ τῆς θέσεως αὕτης γιὰ νὰ ἐκθρονισθῇ βιαίως ἀπὸ τὴν τότε ἀνώμαλον πολιτικὴν κατάστασιν. Ὅμως ἡ ἱστορία ἐνέγραψεν εἰς τὰς δέλτους της τὸν Μητροπολίτην Χρυσόστομον χρυσοῖς γράμμασιν… Αἰωνία του ἡ μνήμη!!!
Διάδοχος τοῦ ἀοιδίμου Χρυσοστόμου ὑπῆρξεν ὁ, ἐπίσης, ἐκ τῶν ἀλησμονήτων πατρίδων Ἀλέξανδρος Κοντώνης, ἐκ τῆς Ἀμισοῦ τοῦ Πόντου, ὁ πρᾶος καὶ ἡσύχιος καὶ ταπεινὸς τῇ καρδίᾳ, ὅστις κατέλιπεν ἀγαθοτάτην μνήμην εἰς τοὺς κατοίκους τῆς περιοχῆς, συνεχίσας καὶ αὐτὸς τὴν ποιμαντορίαν Χρυσοστόμου Χατζησταύρου, καὶ ὄχι μόνον. Ὑπῆρξε καὶ αὐτὸς δεινὸς ἀγωνιστὴ ὑπὲρ τῶν τιμίων τῆς πίστεως καὶ τῆς ἐλευθερίας τοῦ Γένους. Καί οὕτως ἐπορεύθη ἡ ἀρχιερατικὴ ἅλυσος τῆς Ἱερᾶς ταύτης Μητροπόλεως ἕως καί τῆς ἐκλογῆς τοῦ πολυκλαύστου Προκοπίου, τόν ὁποῖον, τὴν στιγμὴν ταύτην μεθ᾽ ἱερᾶς συγκινήσεως ἀναμιμνήσκομαι, καθὼς μόλις ἐχθὲς συνεπληρώθησαν ἑπτὰ ἔτη ἀπὸ τῆς πρὸς Κύριον ἐκδημίας του καὶ τὸ ἱερὸν Μνημόσυνον τοῦ ὁποίου τελοῦμεν. Ἡ ποιμαντορία τοῦ ἀειμνήστου Μητροπολίτου Προκοπίου δὲν ἦτο μόνον πολυετής, καθὼς ἐπὶ τεσσαράκοντα καὶ τρία ἔτη ἐποίμανε θεοφιλῶς καὶ ἀξίως τὴν Ἱερὰν Μητρόπολιν, ἀλλὰ κυρίως ἦτο διακονία καλλίκαρπος, πλήρης ἔργων ἀγαθῶν, πλήρης ἀγάπης διὰ τὸν πάσχοντα ἄνθρωπον καὶ τὴν νεότητα. Πλεῖστα ὅσα ἐκ τῶν ἔργων προνοίας τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως φέρουν τὴν προσωπικὴν σφραγίδα τοῦ μακαριστοῦ Προκοπίου, γεγονὸς τὸ ὁποῖον γνωρίζετε ἅπαντες οἱ παριστάμενοι ἐκ τοῦ εὐσεβοῦς ποινμίου τῆς θεοσώστου ταύτης ἐπαρχίας. Σημειωτέον, ὅτι ὁ ἀοίδιμος Μητροπολίτης ὑπῆρξεν ἐκ τῶν ὀλίγων συμπαραστατῶν τῆς Ἐξωτερικῆς Ἱεραποστολῆς, σημεῖον καὶ αὐτὸ τῆς ποιμαντικῆς του ἀγωνίας καὶ μερίμνης. Τούτους τοὺς ταπεινοὺς καὶ ἀσήμους λόγους καταθέτομεν ὡς ἄνθη νοητὰ εἰς τὸ παρακείμενον νεκρικὸν μνημεῖον τοῦ μεγάλου Ἱεράρχου Προκοπίου, ὡς ἐλάχιστον δεῖγμα τιμῆς καὶ μνήμης δεόμενοι ἐκτενῶς ὑπὲρ τῆς μακαρίας ἀναπαύσεως τῆς ἁγίας ψυχῆς του.
Σεβασμιώτατε καὶ πολυφίλητε ἀδελφὲ Μητροπολῖτα κ. Στέφανε,
Ἡ χάρις τοῦ Θεοῦ σᾶς ἐδόθη δαψιλῶς καθὼς κατεστάθητε Μητροπολίτης καὶ Ποιμένας τῆς Ἀποστολικῆς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως καὶ Θάσου εἰς διαδοχὴν μεγάλων πνευματικῶν ἀναστημάτων καὶ συνεχίζετε παναξίως ἐπὶ τῶν ἰδίων βημάτων, ἀναδεικνυόμενος ὀτρηρὸς οἰακοστρόφος τῆς Ἐπαρχίας ταύτης τοῦ Πανσέπτου Ἀποστολικοῦ καὶ Οἰκουμενικοῦ Θρόνου. Μάλιστα δὲ ἔχετε τὸ μοναδικὸν προνόμιον νὰ ἑορτάζεται ἐπὶ τῶν ἡμερῶν σας ἡ ἑκατονταετία τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως, γεγονὸς σημαῖνον καὶ σπουδαῖον, τὸ ὁποῖον μάλιστα θὰ ἑορτασθῇ λαμπρῶς καὶ ἀγλαοφανῶς, τῇ ὑμετέρα πρωτοβουλίᾳ καὶ φροντίδι, διὸ καὶ συγχαίρομεν, πάλιν καὶ πολλάκις τὴν ὑμετέραν φιλτάτην Σεβασμιότητα. Ἐπιπροσθέτως δὲ ἡ συμπερίληψις εἰς τοὺς ἑορτασμοὺς τῆς Ἱερᾶς Θεολογικῆς Σχολῆς τῆς Χάλκης, τῆς ὁποίας μαθηταὶ ὑπῆρξαν οἱ δὺο πρῶτοι Μητροπολῖται Χρυσόστομος καὶ Ἀξέξανδρος τυγχάνει πρωτοβουλία ἀξία πολλῶν ἐπαίνων καὶ συγχαρητηρίων καθὼς ἀναδεικνύει τὸν σύνδεσμον καὶ τὴν ἄρρηκτον σχέσιν τῆς Ἱερᾶς Μητροπόλεως Φιλίππων, Νεαπόλεως καὶ Θάσου μετὰ τοῦ Ἱεροῦ Κέντρου, τοῦ πανσέπτου Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ τοῦ τιμίου προσώπου τῆς Α.Θ.Π., τοῦ Οἰκουμενικοῦ ἡμῶν Πατριάρχου κ.κ. Βαρθολομαίου.
Κατακλείομεν τὴν ἄτεχνον ἀλλὰ καρδιακὴν προσλαλιὰν ταύτην ἐκφράζοντες τὰς μυχιοκαρδίους εὐχαριστίας ἡμῶν πρὸς Ὑμᾶς, Σεβασμιώτατε καὶ τιμιώτατε ἅγιε Ἀδελφέ, τὸν πολυφίλητον Μητροπολίτην Φιλίππων, Νεαπόλεως καὶ Θάσου κ. Στέφανον διὰ τὴν εὐγενικήν σας πρόσκλησιν καὶ τὰς πολλὰς περιποιήσεις καὶ τιμάς, εὐχόμενοι ὅπως Κύριος ὁ Θεὸς ἡμῶν, τῇ πρεσβείᾳ τοῦ Ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Σίλα, «δώῃ σοι κατὰ τὴν καρδίαν σου καὶ πάσαν τὴν βουλὴν σου πληρώσαι», διὰ δὲ τὸν εὐαγῆ κλήρον καὶ τὸν φιλόχριστον λαὸν τῆς Καβάλας, εὐχόμεθα ἡ χάρις καὶ ἡ εὐλογία τοῦ ἁγίου ἐνδόξου Ἀποστόλου Σίλα καὶ ἡ εὐχὴ τῶν μακαριστῶν Μητρπολιτῶν Χρυστοστόμου, Ἀλεξάνδρου καὶ Προκοπίου νὰ εἶναι μετὰ πάντων ὑμῶν. Ἀμήν.
Ἱερὰ Μονὴ Ἁγίου Σίλα, Καβάλα, 30-07-2024
