18 Οκτωβρίου – Γιορτή σήμερα: Άγιος Λουκάς

Διαβάστε το Εορτολόγιο κάθε ημέρα από την ΕΚΚΛΗΣΙΑ Online.

«Εἰς Ἐμμαοὺς βλέπειν σε κἂν πρὶν εἰργόμην, τρανῶς σε νῦν Χριστὲ βλέπω». Ὀγδοάτῃ δεκάτῃ πέρατος βίου ἔμμορε Λουκᾶς.

Ο Άγιος Λουκάς ο Ευαγγελιστής καταγόταν από την Αντιόχεια της Συρίας και η εθνικότητα του ήταν Ελληνική. Αναφέρεται ως «εθνικός» όπως έλεγαν οι Χριστιανοί όσους πίστευαν στο δωδεκάθεο. Από άλλους αναφέρεται ως Έλληνας Εβραίος, ως ξενομερίτης, όπως θα λέγαμε σήμερα, που σημαίνει ότι δεν ήταν Ιουδαίος, και από άλλους ως εξελληνισμένος Ιουδαίος.

Ήταν γιατρός στο επάγγελμα, όμως γνώριζε πολύ καλά τη ζωγραφική τέχνη. Μάλιστα σε αυτόν αποδίδονται οι πρώτες εικόνες της Θεοτόκου με τον Ιησού Χριστό βρέφος στην αγκαλιά της, καθώς και αυτές των Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Στη χριστιανική πίστη κατηχήθηκε από τον Απόστολο Παύλο, τον οποίο συνάντησε στη Θήβα και έκτοτε αφοσιώθηκε στο κήρυγμα του Ευαγγελίου. Ήταν συνεπιβάτης με τον Παύλο στο καράβι που ναυάγησε εν πλω προς την Ρώμη και έφτασε μαζί του στις Συρακούσες.

Περιόδευσε στη Δαλματία, Ιταλία, Γαλλία, Αχαΐα, Βοιωτία κ.α. Συνέγραψε το τρίτο κατά σειρά Ευαγγέλιο της Καινής Διαθήκης, καθώς και τις Πράξεις των Αποστόλων.

Αν και οι πρώτες εικόνες της Υπεραγίας Θεοτόκου θεωρούνται ότι είναι αχειροποίητες, δηλαδή έγιναν χωρίς ανθρώπινο χέρι, ουσιαστικά οι πρώτες τρεις εικόνες που σώζονται σήμερα είναι δημιούργημα του Αποστόλου και Ευαγγελιστού Λουκά.

Ο Ευαγγελιστής Λουκάς ήταν ερασιτέχνης ζωγράφος και από ευχαρίστηση και σεβασμό ήθελε να φτιάξει σε μια εικόνα ένα πορτραίτο της Παναγίας. Πήγε μια μέρα και ρώτησε τη Παναγία να της φτιάξει μια εικόνα και έλαβε την θετική της απάντηση.

Τότε εμφανίσθηκε ο αρχάγγελος Μιχαήλ μεταφέροντας τρία σανίδια και του τα έδωσε. Εκείνος από σεβασμό δεν τον ρώτησε γιατί του έδωσε τρία σανίδια, αφού μια εικόνα ήθελε να φτιάξει.

Σε λίγο καιρό έφτιαξε μια εικόνα και αμέσως την παρουσίασε στη Παναγία μας. Εκείνη όταν την είδε, τού είπε ότι ήταν ωραία, αλλά, πρόσθεσε ότι κάτι λείπει. «Μόνη μου είμαι; Δεν έχω γιό;» Ο Λουκάς την είχε φτιάσει δεομένη, μόνη της. Αυτή η εικόνα είναι της Παναγίας Σουμελά.

Κατόπιν έφτιασε άλλη μία με το Χριστό μαζί, είναι η σημερινή ευρισκόμενη στο Μέγα σπήλαιο στα Καλάβρυτα, πλασμένη από κερί, λιβάνι και μαστίχα. Την αποκάλυψε και αυτή στη Παναγία. Εκείνη τον ενθάρρυνε πως είναι πολύ καλή, αλλά είχε βάλει το Χριστό μας δεξιά γι’ αυτό λέγεται δεξιοκρατούσα.

Οπότε έφτιαξε τη τρίτη εικόνα που είχε βάλει το Χριστό στο άλλο κανονικό χέρι, την ευρισκομένη σήμερα στην Κύπρο, στην Ιερά Μονή Παναγίας του Κύκκου, που απεικονίζεται με κεκαλυμμένο το πρόσωπό της. Να λοιπόν τα τρία σανίδια που έφερε στον Ευαγγελιστή Λουκά ο αρχάγγελος που προαναφέραμε.

Τις τρεις αυτές εικόνες τις ευλόγησε η Παναγία μας με το πανάγιό της χέρι και είπε: «Η χάρις του εξ’ εμού γεννηθέντος Κύριού μου και Θεού μου, να είναι μετ’ αυτών» Αυτή η ευλογία, τις διασώζει μέχρι σήμερα μετά από είκοσι αιώνες, διότι είναι αλήθεια ότι δεν είναι τόσο εύκολο οι εικόνες αυτές να παραμένουν τόσους αιώνες, αν δεν υπάρχει η από άνωθεν βοήθειά της.

Υπάρχουν και άλλες δεκάδες εικόνες της Παναγίας που αποδίδονται στον Ευαγγελιστή Λουκά, τις οποίες ωστόσο είτε τις αγιογράφησε αργότερα είτε είναι δημιούργημα μαθητών του Ευαγγελιστού Λουκά.

Η παράδοση πάντως που τον θέλει ως πρώτο αγιογράφο ξεκίνησε γύρω στο 750 μ.Χ., ίσως και λόγω της διαμάχης εικονομάχων και εικονολατρών. Οι Έλληνες τότε ήταν υπέρ των εικόνων και μάλιστα πλοία από τις Κυκλάδες και άλλα ελληνικά νησιά κίνησαν για ναυμαχία, αλλά καταστράφηκαν από το υγρό πυρ στην Κωνσταντινούπολη.

Όταν ο αυτοκράτορας στην προσπάθειά του να κρατήσει ισορροπίες με τις νότιες επαρχίες της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας δέχθηκε να καταστραφούν όλες οι εικόνες, ξεκίνησε ένας 20ετής άγριος πόλεμος με διωγμούς, βασανισμούς μοναχών, με ρίψη εικόνων και λειψάνων στην πυρά, αλλά και με εκατέρωθεν προπαγάνδα προς ενίσχυση της μιας ή της άλλης θέσης.

Τότε ουσιαστικά κυριάρχησε η άποψη ότι ο Λουκάς ήταν ο πρώτος που ζωγράφισε την Παναγία και μάλιστα την Οδηγήτρια της Κωνσταντινούπολης, εικόνα που καταστράφηκε κατά την Άλωση. Αντίγραφό της βρίσκεται στην Ιερά Μονή Ξενοφώντος του Αγίου Όρους.

Το πρωτότυπο, που καταστράφηκε με τσεκουριές και κόπηκε στα τέσσερα κατά την Άλωση, θεωρείτο θαυματουργή εικόνα και φυλασσόταν στην Μονή των Οδηγών της Κωνσταντινούπολης. Η Παναγία των Οδηγών ήταν μοναστικό κέντρο κοντά στα ανάκτορα των Μαγγάνων. Ονομαζόταν έτσι επειδή εκεί οι μοναχοί οδηγούσαν τους τυφλούς στο παρακείμενο θαυματουργό αγίασμα.

Έργο του Λουκά θεωρείται από κάποιους και η Μαύρη Παρθένος της Τσεστοχόβας, όμως έχει διαπιστωθεί ότι το ξύλο είναι μάλλον του 6ου αιώνα. Οι Πολωνοί πιστεύουν ότι το εικόνισμα τους έχει σώσει από πολλούς εχθρούς και θεωρούν την εικόνα θαυματουργή.

Στην Ινδία πιστεύουν ότι έχουν ένα εικόνισμα του ευαγγελιστή Λουκά. Οι Χριστιανοί του Αγίου Θωμά στην Ινδία θεωρούν ότι το εικόνισμα της Θεοτόκου που έχουν στην εκκλησία του Αγίου Θωμά στο Τσενάι, το ζωγράφισε ο Λουκάς, αλλά το πήγε στην Ινδία ο Άγιος Θωμάς, που μαρτύρησε εκεί σε ηλικία 52 ετών. Το εικόνισμα έχει υποστεί πολλές επεξεργασίες στην πάροδο των αιώνων.

Κατά τον Νικηφόρο Κάλλιστο, ο Λουκάς υπέστη μαρτυρικό θάνατο, αφού τον έγδαραν ζωντανό και κατόπιν τον κρέμασαν σε μία ελιά στην Έφεσο σε ηλικία 80 ετών. Σύμφωνα με τον Ιερώνυμο πέθανε ειρηνικά στη Θήβα της Βοιωτίας, εκεί που σήμερα βρίσκεται ο περικαλλής ναός του, σε ηλικία 84 ετών.

Στον τάφο του ο Θεός, θέλοντας να δοξάσει τον υπηρέτη του, έσταξε κολλύρια, σύμβολα της επιστήμης του. Για τον λόγο αυτό, ο τάφος του έγινε διάσημος σ’ ολόκληρο τον τότε γνωστό κόσμο.

Η μαρμάρινη λάρνακα που περιείχε το σεπτό σώμα του σώζεται μέχρι και σήμερα και έχει τη «δύναμη» να γιατρεύει κάθε ασθένεια, ιδίως τις νόσους των ματιών, σε όσους προσκυνούν με πίστη. Ο ρωμαϊκός αυτός τάφος ανήκει σε πολύ μεταγενέστερη εποχή, και ήταν οικογενειακός τάφος. Όταν έγινε η ανακομιδή του ιερού λειψάνου του Αγίου εναπέθεσαν εκεί το ιερό λείψανο, όπου παρέμεινε εκεί έως το 357 μ.Χ.

Ιστορικές περιπέτειες, επιδρομές και σεισμοί κατέστρεψαν κατά καιρούς το ναό του Αγίου Λουκά που φιλοξενούσε τη ρωμαϊκή λάρνακα, κάτω από την οποία βρισκόταν ο αρχικός τάφος του Ευαγγελιστή. Με τις αλλεπάλληλες επισκευές σμικρύνθηκαν οι διαστάσεις του ναού και η λάρνακα, που βρισκόταν στον κυρίως ναό, βρίσκεται σήμερα στο Ιερό, με τη μια πλευρά της σχεδόν εντοιχισμένη στον ανατολικό του τοίχο.

Το 357 μ.Χ., το λείψανο του μετακομίσθηκε στην Κωνσταντινούπολη, στο ναό των Αγίων Αποστόλων. Μετά από πολυετείς προσπάθειες της τοπικής Εκκλησίας της Βοιωτίας και του Δήμου Θηβαίων επεστράφη μικρό τμήμα των ιερών λειψάνων του Αποστόλου και Ευαγγελιστή Λουκά στις 17 Σεπτεμβρίου του 2000. Τα λείψανα τοποθετήθηκαν στην από αιώνες κενή λάρνακα, σε ασημένια θήκη.

Όπως ιστορεί ο Nικόλαος Mαλαξός, σύμφωνα με ένα βασιλικό χρυσόβουλλο της Mονής του Mεγάλου Σπηλαίου, ο Ευαγγελιστής Λουκάς έγραψε το Ευαγγέλιο του δεκαπέντε χρόνια μετά την Aνάληψη του Κυρίου. Ο Ιππόλυτος ο Θηβαίος όμως τοποθετεί την συγγραφή του Ευαγγελίου στην Aλεξάνδρεια.

Γνωρίζετε την «Αγία Σοφία» της Ελλάδας; Πού βρίσκεται ο εντυπωσιακός βυζαντινός Ναός;

Εορτολόγιο

• Λουκάς, Λουκία, Λουκίτσα, Λούκα.
• Μαρίνος.

18 Οκτωβρίου η Εκκλησία μας τιμά τη μνήμη του Αγίου και Ευαγγελιστού Λουκά του Αποστόλου και του Αγίου Ισιδώρου και των τέκνων του Γεωργίου και Ειρήνης των Μαρτύρων.

Δείτε στο βίντεο παρακάτω για τον συγκλονιστικό βίο, την εικονογραφία, τα ευαγγέλια, τις Πράξεις των Αποστόλων και τα Ιερά Λείψανα του Αγίου και Αποστόλου Λουκά του Ευαγγελιστού.

Εγγραφείτε στο κανάλι μας στο YouTube

Aπολυτίκιο Αγίου Λουκά

Ήχος γ’.

Ἀπόστολε Ἅγιε, καὶ Εὐαγγελιστὰ Λουκᾶ, πρέσβευε τῷ ἐλεήμονι Θεῷ, ἵνα πταισμάτων ἄφεσιν, παράσχῃ ταῖς ψυχαῖς ἡμῶν.

Διαβάστε επίσης το Εορτολόγιο Παρασκευής 18 Οκτωβρίου 2024, κατά την γιορτή του Αγίου Ισιδώρου και των τέκνων του Γεωργίου και Ειρήνης των Μαρτύρων.

Ἀκέστωρ σοφώτατος, Ἱερομύστα Λουκᾶ, ζωγράφος πανάριστος, τῆς Θεοτόκου Μητρός, ἐδείχθης Ἀπόστολε, ἔγραψας μάκαρ, λόγους, διὰ πνεύματος θείου, ἔδωκας ἐννοῆσαι, συγκατάβασιν ἄκραν, Χριστοῦ τῆς παρουσίας, διὸ πρέσβευε σωθήναι ἠμᾶς.

Για να μαθαίνετε πρώτοι όλα τα νέα ακολουθήστε μας στα Google News.