Τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα είναι η ταξινόμηση των πιο σοβαρών αμαρτημάτων σε επτά κατηγορίες, σύμφωνα με την Αποστολική Εκκλησία. Τα αμαρτήματα αυτά ονομάζονται «θανάσιμα» καθώς μπορούν να στερήσουν τη θεία χάρη και να οδηγήσουν στην αιώνια καταδίκη της ψυχής του ανθρώπου, εκτός αν συγχωρεθούν με την εξομολόγηση που ακολουθεί τη μετάνοια.
Η σοβαρότητα των αμαρτημάτων υπολογίζεται με βάση την κατάχρηση των ιδιοτήτων που θα μπορούσαν να είναι πιο κοντά στον Θεό. Κατά τον Δάντη και άλλους στοχαστές, η λογική είναι η ιδιότητα του ανθρώπου που τον κάνει να πλησιάζει προς το θεϊκό. Η κατάχρηση αυτής της ιδιότητας, μέσω της αλαζονείας ή της ζηλοφθονίας, φθείρει την ψυχή στον μέγιστο βαθμό. Ακολουθούν σε βαρύτητα οι καταχρήσεις που έχουν να κάνουν με τα πάθη του ανθρώπου, δηλαδή η οργή (υπερβολικό πάθος) και η οκνηρία (έλλειψη πάθους). Στο τέλος βρίσκεται η κατάχρηση των φυσικών αναγκών, σύμφωνα με τις οποίες ομοιάζουμε προς το ζωικό, συγκεκριμένα η απληστία, η λαιμαργία και η λαγνεία. Κάθε αμάρτημα εκπροσωπείται από έναν δαίμονα, ο οποίος μπορεί να είναι κοινός και με άλλες θρησκείες. Το Καθαρτήριο, όπως περιγράφεται στη «Θεία Κωμωδία» του Δάντη, περιλαμβάνει τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα κατά σειρά:
Το Βουνό του Καθαρτηρίου
(Θεία Κωμωδία: μέρος Β)
Αμάρτημα Επεξήγηση Δαίμονας
Αλαζονεία (Superbia) υπεροψία, το να θεωρεί
κανείς τον εαυτό του ανώτερο
Αζαζέλ (Azazel)
Ζηλοφθονία (Invidia) φθόνος, ζήλια, αυτός που ενοχλείται
με την επιτυχία των άλλων
Λεβιάθαν (Leviathan)
Οργή (Ira) θυμός, μνησικακία και
εκδικητική συμπεριφορά
Σατανάς (Satan/Amon)
Οκνηρία (Acedia) φυγοπονία,
τεμπελιά
Βεελφεγώρ (Belphegor)
Απληστία (Avaritia) πλεονεξία, όταν ένας
θέλει όλο και περισσότερα
Μαμωνάς (Mammon)
Λαιμαργία (Gula) βουλιμία, όταν κάποιος τρώει πολύ,
ασταμάτητα και γρήγορα
Βελζεβούλ (Beelzebub)
Λαγνεία (Luxuria) φιληδονία, κατάσταση στην οποία ο άνθρωπος
δεν ελέγχει τις σεξουαλικές του επιθυμίες
Ασμοδαίος (Asmodeus)
Προέλευση
Αρκετοί αρχαίοι Έλληνες φιλόσοφοι είχαν ασχοληθεί με τις έννοιες της Αρετής και της Ηθικής, καταλήγοντας σε ιδανικές ιδιότητες ή αξίες του ανθρώπου, όπως για παράδειγμα ο Αριστοτέλης στα Ηθικά Νικομάχεια. Επίσης επιζητούσαν το μέτρο, έτσι η έλλειψη ή η υπερβολή θεωρούσαν ότι οδηγεί σε ανεπιθύμητες καταστάσεις. Τις πιο σημαντικές αρνητικές συνέπειες, συγκέντρωσε τον 4ο αιώνα ο μοναχός Ευάγριος Ποντικός, φτιάχνοντας την παρακάτω λίστα: [1][2][3]
Γαστριμαργία 2. Πορνεία 3. Φιλαργυρία 4. Ὑπερηφανία 5. Λύπη 6. Ὀργή 7. Κενοδοξία 8. Ἀκηδία
Στη συνέχεια μεταφράστηκε στα λατινικά και υιοθετήθηκε από τον Χριστιανισμό.[4][5] Το έτος 591, ο Πάπας Γρηγόριος Α΄ αναθεώρησε τα θανάσιμα αμαρτήματα, συνενώνοντας τη λύπη με την ακηδία, και την υπερηφάνεια με την κενοδοξία, ενώ προσέθεσε επιπλέον τη ζηλοφθονία.[6][7]
Τα θανάσιμα αμαρτήματα στην τέχνη
Semiramide, 1905, από τον Cesare Saccaggi. Το Semiramis, βασίλισσα της Βαβυλώνας, θεωρείται από την αρχαιότητα προσωποποίηση της λαγνείας.
Semiramide, 1905, από τον Cesare Saccaggi. Το Semiramis, βασίλισσα της Βαβυλώνας, θεωρείται από την αρχαιότητα προσωποποίηση της λαγνείας.
Κατά την Αναγέννηση, οι καλλιτέχνες αποτύπωσαν τα επτά θανάσιμα αμαρτήματα σε πίνακες και γλυπτά, γνωρίζοντάς τα στο ευρύ κοινό, και προωθώντας με αυτό τον τρόπο τη χριστιανική κουλτούρα. Ανάμεσα στους σημαντικούς ζωγράφους της εποχής ήταν και ο Ιερώνυμος Μπος (1485).
