Ανακομιδή της Τιμίας Κάρας του Πρωτόκλητου Αποστόλου Ανδρέου: ”Η των Πατρέων σε πόλις, ποιμένα κέκτηται…”

Ανακομιδή της Τιμίας Κάρας του Πρωτόκλητου Αποστόλου Ανδρέου: ”Η των Πατρέων σε πόλις, ποιμένα κέκτηται…”

Όταν κατασκευάσθηκε κατάλληλος χώρος στο ναό του Αγίου Πέτρου και αργυρή λειψανοθήκη (17.6.1464), η τιμία κάρα τοποθετήθηκε και κατατέθηκε εκεί, γεγονός που πανηγυριζόταν επίσημα την τρίτη Κυριακή του Ιουνίου.

Επανακομιδή της τιμίας κάρας στην Πάτρα

Η πόλη των Πατρών δεν έπαψε φυσικά να τιμά δεόντως τον άγιο προστάτη και πολιούχο της, έστω και αν δεν κατείχε πλέον το ιερό του λείψανο.

Έτσι μετά την απελευθέρωσή της από τον οθωμανικό ζυγό, το έτος 1835 συγκροτήθηκε επιτροπή για να συλλέξει χρήματα ώστε να ανεγερθεί “οικοδομή λαμπροτάτη και ανάλογος του σεβασμού και της οφειλομένης ευλαβείας προς τον πρωτόκλητον απόστολον”. Ο ναός αυτός ανοικοδομήθηκε από το 1836 ως το 1834. Το 1847 ο Ρώσος αυλικός Ανδρέας Μουράβιεφ πρόσφερε στον ιερό ναό μικρό τεμάχιο από δάκτυλο του αγίου, το οποίο είχε παραλάβει από τον εφησυχάζοντα στο Άγιον Όρος επίσκοπο πρώην Μοσχονησίων Καλλίνικο.

Και ενώ η Πάτρα τιμούσε με λιτανεία “επακολουθουμένη από την δημοτικήν αρχήν και από τον λαό” ήδη από το έτος 1836 (διεκόπη το 1868 και επανελήφθη από το 1930), δεν έπαυσε να ενεργεί -πρωτοστατούσης της Ιεράς Μητροπόλεως και του Δήμου Πατρεών- για να πεισθεί ο πάπας της Ρώμης, προκειμένου να επιστρέψει στον τόπο του μαρτυρίου την τιμία κάρα του αγίου. Και οι ενέργειες αυτές καρποφόρησαν σε μία περίοδο κατά την οποία είχε εμφανιστεί ένα πνεύμα “διαλόγου αγάπης” μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας (πατριάρχης Αθηναγόρας – πάπας Ιωάννης ΚΓ’). Ο προκαθήμενος της Εκκλησίας της Ρώμης στην διάρκεια του λόγου του προς τους καρδιναλίους ανακοίνωσε την είδηση ότι “η κάρα του αποστόλου Ανδρέα επιστρέφεται είς ένδειξιν σεβασμού μας έναντι της Ελληνορθοδόξου Εκκλησίας και της προθέσεώς μας να ανοίξωμεν εις αυτήν την αδελφικήν μας καρδίαν”.

Έτσι λοιπόν στις 26 Σεπτεμβρίου 1964 παπική αντιπροσωπεία, με επικεφαλής τον καρδινάλιο Αυγουστίνο Μπέα, επέστρεψε στην πόλη των Πατρών, μέσα σε χρυσή λειψανοθήκη, την τιμία κάρα, ύστερα από απουσία της 504 ετών. Ο τότε μητροπολίτης Πατρών Κωνσταντίνος, παρουσία 20 αρχιερέων, όλου του κλήρου της Μητροπόλεως, επίσημων κρατικών και δημοτικών αρχών και ψιλιάδων λαού, παρέλαβε το ιερό λείψανο στην πλατεία Τριών Συμμάχων της πόλεως. Η ιερή πομπή που σχηματίσθηκε κατευθύνθηκε μέσω των κεντρικών οδών στο νέο μεγαλοπρεπέστατο Ιερό Ναό του Αγίου Ανδρέα, που ανοικοδομήθηκε δίπλα στον παλαιότερο.

Αν και ο ανοικοδομηθείς μετά την απελευθέρωση ναός (1836–1845) στον τόπο του μαρτυρίου είναι πλούσιος σε εσωτερικό διάκοσμο και θαυμάσια εικονογραφημένος, δεν θεωρήθηκε από τους κατοίκους της Πάτρας αντάξιος για τον πολιούχο και προστάτη τους. Γι’ αυτό και από το έτος 1900 εγκρίθηκε η ανέργεση νέου ναού. Πράγματι, την 1η Ιουνίου 1908 ο τότε βασιλιάς Γεώργιος Α’, μέσα σε πανηγυρική ατμόσφαιρα έθεσε το θεμέκιο λίθο και μετά από αρκετές δεκαετίες ολοκληρώθηκε το έργο ανεγέρσεως και διακοσμήσεως του. Είναι μεγαλοπρεπής και εντυπωσιακός τόσον εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Ο κεντρικός τρούλος έχει ύψος 43 μέτρων, με χρυσό σταυρό ύψους 5 μέτρων, περιβάλλεται δε από 12 μικρότερους τρούλους -όσοι και οι απόστολοι του Χριστού. Με την επιβλητική παρουσία του δεσπόζει στον πατραϊκό κόλπο και την πρωτεύουσα της Πελοποννήσου. Το αρχικό σχέδιο του ναού ανήκει στο Γάλλο αρχιτέκτονα Emile Robert, αλλά μεταγενέστερα διαρρυθμίστηκε από τον καθηγητή Αναστάσιο Ορλάνδο και το ναοδόμο Γεώργιο Νομικό. Το μαρμαρόγλυπτο τέμπλο, σε σχέδιο Γ. Νομικού, είναι έργο των Τηνίων καλλιτεχνών Κ. Περράκη και Ά. Σκαρή (1971), φέρει δε εικόνες των Π. Βαμπούλη και των “Παχωμαίων” αγιογράφων. Ο μοναδικός στον κόσμο ξυλόγλυπτος “πολυέλαιος” (σε σχέδιο Γ. Νομικού) κατασκευάστηκε από το Θεοφάνη Νομικό, ενώ το εντυπωσιακό δάπεδο, φιλοτεχνημένο από τους αδελφούς Στελ. και Εμ. Μάστορη (1971) σε σχέδιο Γ. Νομικού, αποτελεί σύνθεση με ένθετα μάρμαρα συμβολικών παραστάσεων με παραδείσια πτηνά, ζώα και φυτά.

Η Αγία μας Εκκλησία ευλαβείται, τιμά και γεραίρει τον πρωτόκλητο Μαθητή του Χριστού. Αλλά ιδιαίτερα και η Πάτρα, που τον έχει ποιμένα, πολιούχο και προστάτη της, όπως ψάλλει ο υμνογράφος “εις του Αίνους”. σε ήχο α’:

Η των Πατρέων σε πόλις, ποιμένα κέκτηται,
και πολιούχον θείον, και κινδύνων παντοίων,
ρύστην και φρουρόν σε, Ανδρέα σοφέ,
ευχαρίστως τιμώσά σε.
Αλλ’ εκδυσώπει απαύστως υπέρ αυτής,
διασώζεσθαι αλώβητον.