Του π. Ηλία Μάκου. Έφυγε πρόσφατα από τη ζωή πλήρης ημερών ο συνταξιούχος θεολόγος Βασίλειος Κασκαντάμης, ο οποίος, εκτός των άλλων, ανέπτυξε και ιεραποστολική δράση, διδάσκοντας στην Ιερατική Σχολή Δυρραχίου, κατά τα πρώτα χρόνια λειτουργίας της, βοηθώντας, με αυτό τον τρόπο, την φωτισμένη προσπάθεια του Αρχιεπισκόπου Αναστασίου να ανασυστήσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αλβανίας.
Άνθρωπος της αρετής και της προσευχής έδειχνε πολλή ανοχή και πολλή καλοσύνη προς τους άλλους.
Και αυτό, γιατί η υπακοή του προς το θέλημα του Θεού ήταν ολοκληρωτική και γινόταν με την ελεύθερη, την σταθερή, την πρόθυμη απόφαση και συγκατάθεση της λογικής του. Με αβίαστη σκέψη, με ιερό πόθο, με ελεύθερη παντός εξαναγκασμού επιλογή και με πλήρη επίγνωση.
Έμαθε πρώτα την αγάπη στον εαυτό του και στη συνέχεια την επέκτεινε και στους άλλους. Αυτή είναι η κανονική σειρά. Αν μια καρδιά δεν αγαπά αυτόν, που τη φέρει, πώς θα αγαπήσει τους άλλους.
Έμενε βουβός μπροστά στα θαυμαστά του Θεού. Και ύστερα, απ’ τ’ ανοιχτό παράθυρο της ψυχής του ακουγόταν ο αντίλαλος μιας καμπάνας γεμάτης μελωδίας, μήνυμα ότι μέσα του αναζητούσε να αγγίξει το μεγαλείο.
Παρουσιάσε στην Ελλάδα το σπουδαίο έργο του Αλβανού θεολόγου και αρχαιολόγου Θεοφάνη Πόπα με το βιβλίο του: “Θεοφάνης Πόπα-Ένας σύγχρονος Ιεραπόστολος”.
Ο αλησμόνητος Κασκαντάμης δεν περιέγραψε απλώς μια πτυχή του αγώνα του Πόπα, αλλά ανέστησε, με σεβασμό και θαυμασμό και με λόγο διαλεχτό, ολοκληρωμένα, τον ακαταπόνητο αυτό εργάτη του Χριστού, που υπήρξε κρυπτοχριστιανός, προκειμένου όχι να διασωθεί ο ίδιος από τη μανία του καθεστώτος, αλλά για να διασώσει ό,τι είχε απομείνει από την Ορθοδοξία.
Βαθύς πόθος του ήταν να έρθει μια ημέρα, που οι άνθρωποι να καταλάβουμε ότι είναι ανάγκη να συνταχθούμε με την αγάπη, πολεμώντας το μίσος, τη βία και την εκμετάλλευση. Να ξαναχτίσουμε πάνω στα ερείπια, που δημιουργήσαμε και να πλύνουμε τις πληγές, που άνοιξαν τα χέρια μας. Αλλά και να χτίσουμε τον καινούργιο κόσμο πάνω στην ελευθερία, στην αλήθεια και στην πίστη.
Θεωρούσε χρέος και καύχημά του να διατηρήσει αμόλυντη την ιδιότητα του Ορθόδοξου Χριστιανού και να την λαμπρύνει με την εσωτερική του αίγλη.
Οι περιγραφές των δικών του ανθρώπων για το… αγγελικό του τέλος, που επισυνέβη λίγο καιρό μετά την κοίμηση της πολυαγαπημένης του συζύγου, που του συμπαραστάθηκε ακαταπόνητα, είναι μια ένδειξη, αν όχι απόδειξη, πως τα κατάφερε.
Στους πολλούς μαθητές του, κατά τα πολλά χρόνια, που υπηρέτησε στη δημόσια εκπαίδευση, ηχεί ακόμη στ’ αυτιά τους ο λόγος του: Να μορφωθείτε ολοκληρωμένα σαν άνθρωποι, να βελτιώσετε το “είδος”, γιατί ο σκοπός της παιδείας είναι “ειδολογικός” και όχι απλά χρησιμοθηρικός”.
Τέτοιος υπήρξε και ο ίδιος στη ζωή του, “ειδολογικός” και όχι απλά χρησιμοθηρικός. Η καλή συνείδησή του ήταν ένας βασικός παράγοντας της ανθρωπιάς και της φιλοτιμίας του.