Το Σύνδρομο της άδειας φωλιάς

Το σύνδρομο της άδειας φωλιάς δεν είναι «μία ασθένεια», αλλ᾽ είναι ένα φαινόμενο κατά το οποίο οι γονείς βιώνουν συναισθήματα θλίψης και απώλειας όταν το τελευταίο, κυρίως, παιδί τους φεύγει από το σπίτι. Είναι μία ψυχολογική κατάσταση που επηρεάζει κυρίως τις γυναίκες, προκαλώντας πόνο όταν ένα ή περισσότερα παιδιά φεύγουν από το σπίτι για να σπουδάσουν σε άλλη πόλη. Το σύνδρομο βρίσκεται σε έξαρση, συνήθως στα τέλη του καλοκαιριού ή στις αρχές του φθινόπωρου περίοδος που τα παιδιά πηγαίνουν στο σχολείο ή στο πανεπιστήμιο το οποίο συνήθως είναι μακριά από τον τόπο κατοικίας τους ή όταν παντρεύονται και πάνε να ζήσουν σε άλλη πόλη. Συχνά το σύνδρομο της άδειας φωλιάς εκδηλώνεται επίσης σαν επακόλουθο κι άλλων γεγονότων της ζωής τους, όπως η εμμηνόπαυση, ασθένεια ή συνταξιοδότηση.

Οι ειδικοί λέγουν ότι πλήττει, κυρίως, τις γυναίκες, διότι η μητρότητα θεωρείται πάντα ως ο πρωταρχικός ρόλος της γυναίκας. ῾Η αποχώρηση ενός παιδιού από την οικογένεια προκαλεί στους γονείς το αίσθημα της απόλυσης, της απώλειας, της περιφρόνησης και αργότερα της ανασφάλειας. Είναι φυσιολογικό να είναι οι γονείς λυπημένοι και «να κλαίνε λίγο».
῎Ας δούμε πως περιγράφει τα συναισθήματά τους μια μητέρα που η κόρη τους έφυγε για σπουδές από το σπίτι τους. – «῾Η μόνη και αγαπημένη κόρη μας μετακόμισε σε άλλη πόλη για να σπουδάσει. Τα αποτελέσματα αυτού του χωρισμού ήταν: άγχος, κενό και νοσταλγία, πράγματι ανατριχιαστικά συναισθήματα. Γνωρίζω ότι είναι πιά μεγάλη στην ηλικία και ότι πρέπει να δημιουργήσει τη ζωή της, αλλ᾽ όμως είναι τρομερά δύσκολο να ζήσουμε χωρίς αυτήν. Τα ίδια συναισθήματα διακατέχουν και το σύζυγό μου. Χρειαζόμαστε, στ᾽ αλήθεια, ψυχολογική υποστήριξη καθώς και τις συμβουλές συνανθρώπων μας που αντιμετώπισαν το ίδιο πρόβλημα. Πρέπει να ηρεμήσουμε και να συνεχίσουμε τη ζωή μας, γιατί η ζωή μας τώρα φαίνεται ότι είναι άδεια και χωρίς νόημα, άλλλωστε να αποκτήσουμε δεύτερο παιδί τώρα είναι αδύνατο».

Δεν πρέπει να ξεχνούμε
Οι ψυχολόγοι που ασχολήθηκαν με σύνδρομο αυτό λέγουν: -῾Η οικογένεια μοιάζει με τη φωλιά, με τη φωλιά των πουλιών. Τα πουλάκια όταν μεγαλώσουν αφού μάθουν να πετούν εγκαταλείπουν τη φωλιά τους, επειδή τέτοια είναι η ζωή τους. Το ίδιο συμβαίνει και με μας τους ανθρώπους και μ᾽ αυτό θα πρέπει να συμβιβασθούμε. Τα παιδιά θα πρέπει να σπουδάσουν, να εργασθούν και να κτίσουν κι αυτά την οικογένειά τους, τη φωλιά τους, όταν έλθουν στην κατάλληλα ηλικία. Βέβαια αυτό, αν όχι σε όλους τους γονείς τουλάχιστον στους περισσοτέρους είναι μια δύσκολη στιγμή που δημιουργεί θλίψη και μπορεί να οδηγήσει στην κατάθλιψη και σε άλλα ψυχολογικά προβλήματα, αν δεν αντιμετωπίστεί σωστά το πρόβλημα.

Πως θα ξεπεράσουμε το πρόβλημα;
῎Τους δούμε πως θα ξεπεραστούν τα ψυχολογικά προβλήματα που δημιουργούνται από την αναχώριση του τελευταίου παιδιού της οικογένειας.
Για να είναι όσον το δυνατόν ανώδυνος ο χωρισμός μεταξύ γονέων και παιδιών πρέπει να προηγηθούν τα παρακάτω:

1. Προετοιμαστείτε. Οι γονείς θα πρέπει να προετοιμαστούν από πριν για το χωρισμό. Γνωρίζουν ότι την επόμενη χρονιά το παιδί τους θα φύγει από το σπίτι, θα πρέπει, όχι μόνοαυτοί, να προετοιμαστούν για το χωρισμό αλλά να προετοιμάσουν και το παιδί τους και να το εξασκήσουν ώστε να μπορεί να φροντίζει μόνο του τον εαυτό του. Δηλαδή, πριν φύγει από το σπίτι πρέπει να είναι βέβαιοι ότι ξέρει να πλένει τα ρούχα του, να μαγειρεύει, να μπορεί να λύσει τις διαφορές του, που τυχόν θα παρουσιαστούν, με τους φίλους του ή τους συγκατοίκους του ήρεμα, να συνηθίσει να πληροφορείται τις προσφορές των διαφόρων καταστημάτων για να κάνει τις αγορές του και τέλος να μάθει να εκτιμά την αξία του χρήματος.
Τα παραπάνω δεν είναι εύκολο να τα συνηθίσει το παιδί, όταν θα φύγει από την οικογένειά του, γι᾽ αυτό θα πρέπει να τα διδαχθεί από τους γονείς του. Βέβαια η πείρα θα το βοηθήσει να τα ενστερνιστεί και να κάνει λιγότερα λάθη στην καθημερινή του ζωή.

Αν το παιδί, για οιονδήποτε λόγο, αποφασίσει να φύγει από το σπίτι ξαφνικά δεν πρέπει οι γονείς να πανικοβληθούν, αλλά πρέπει να αποδεχθούν την απόφασή του και να το βοηθήσουν αν χρειαστεί τη βοήθεια τους.
2. Μην έχετε τρομακτικές σκέψεις. Είναι φυσιολογικό, όταν οι γονείς μάθουν ότι το παιδί τους θα φύγει από κοντά τους, να σκέπτονται τους κινδύνους που θα αντιμετωπίσει τώρα που θα είναι μακριά τους. Δεν πρέπει να ξεχνούν ότι σύντομα από μόνο του θα γνωρίσει το νέο του περιβάλλον και θα διαπιστώσει τους κινδύνους που κρύβει.
῾Υπάρχει περίπτωση και το παιδί τους να έχει τα ίδια συναισθήματα και τους ίδιους φόβους μ᾽ αυτούς. Τότε θα πρέπει να το ενθαρρύνουν και να του πούνε ότι αν χρειαστεί τη βοήθειά τους θα την έχει αμέριστη. Θα το πούνε ότι το σπίτι που μεγάλωσε έχει πάντα ανοιχτές τις πόρτες του και ότι ο ερχομός του θα τους δώσει μεγάλη χαρά.
Τα περισσότερα παιδιά όταν εγκατασταθούν στη νέα τους κατοικία στην αρχή αισθάνονται άβουλα και νοιώθουν την έλλειψη των γονέων τους, έστω κι αν δεν το δείχνουν. Οι γονείς θα πρέπει να είναι πρόθυμοι, αν τους ζητήσει βοήθεια, να το συμβουλέψουν, με διάκριση, για να λύσει τα προβλήματα και τις δυσκολίες που συναντά. Δεν πρέπει να αμφιβάλουν οι γονείς ότι το παιδί τους θα κάνει λάθη, αλλά θα πρέπει να ξέρουν ότι θα διδαχθεί από τα λάθη του.

3. Μή χάσετε τήν ἐπαφή. Πολλά παιδιά φεύγοντας ἀπό τήν οἰκογένεια τους αἰσθάνονται ὅτι πιά εἶναι ἐλευθερα νά κάνουν ὅτι θέλουν ἀφοῦ οἱ γονεῖς τους εἶναι μακριά καί δέν τά βλέπουν. Οἱ γονεῖς θά πρέπει νά ἔχουν μαζί τους ἐπαφή, ἀλλωστε τά τηλέφωνα καί τά ἄλλα μέσα ἐπικοινωνίας πού ἔχουμε σήμερα τούς διευκολύνουν καί τούς βοηθοῦν νά μή χάσουν τήν ἐπαφή τους μέ τό παιδί τους. Οἱ Ψυχολόγοι λέγουν ὅτι τά παιδιά, ὅπως καί οἱ γονεῖς, αἰσθάνονται μοναξιά καί κενό γι᾽ αὐτό χρειάζονται κάποιον νά «ἀκουμπήσουν», καί νά συνομιλήσουν. Συνιστοῦν στούς γονεῖς νά ἔρχονται τακτικά σέ ἐπαφή μέ τό παιδί τους γιατί αὐτό εἶναι ζωτικῆς σημασίας, πρέπει τό παιδί νά συνεχίσει νά ἔχει τήν αἴσθηση τῆς οἰκογένειας πού ἀνήκει καί νά μαθαίνει νέα της.

Οι Ψυχολόγοι προτείνουν και τις παρακάτω λεπτομέρειες που θα βοηθήσουν τους γονείς να έχουν καλή επικοινωνία με το παιδί τους: Βεβαιωθείτε ότι έχετε ένα καλό τηλέφωνο με καλή υποδοχή και ότι διαρκεί τουλάχιστον ένα έτος. ῎Αν έχετε ήδη ασύρματο ή κινητό τηλέφωνο, θα πρέπει να αλλάξετε την μπαταρία του. ᾽Αγοράστε μια προπληρωμένη κάρτα SIM ώστε να μπορείτε να τη χρησιμοποιήσετε χωρίς να έχετε το άγχος του χρόνου και του κόστους της κλήσης. Συμφωνείστε την ημέρα και την ώρα που μπορούν να σας καλούν και να σας βρίσκουν. ῎Αν δε μπορείτε να αντισταθείτε στον πειρασμό να μιλήσετε μαζί τους πιο συχνά θα πρέπει να ξέρετε ότι αυτό μπορεί να γίνει ένα βάρος σ᾽ αυτά, εκτός εάν το θέλουν, γι ‘αυτό μην επιμένετε πάρα πολύ στο τηλέφωνο. Σεβαστείται την ανάγκη τους να μεγαλώσουν και να αυτονομηθούν. Δημιουργείστε e-mails για να μπορείτε να ανταλλάσσετε μηνύματα. Είναι εξαιρετικό μέσο επικοινωνίας με το οποίο μπορείτε να εκφραστείτε. Προσοχή όμως να μην είσθε υπερβολικά συναισθηματικοί.
Θα πρέπει να γνωρίζετε ότι, με την πάροδο του χρόνου, το παιδί σας δε θα επικοινωνεί
μαζί σας με την ίδια συχνότητα, αυτό είναι δείγμα ότι προσαρμόστηκε στο νέο περιβάλλον του και όχι ότι έχει σταματήσει να αγαπά τους γονείς του.

4. ᾽Ικανοποίηση. Θα πρέπει να αισθάνεσθε ικανοποιημένοι που το παιδί σας πέρασε στο πανεπιστήμιο ή βρήκε δουλειά, έστω και μακρυά σας, ή δημιούργησε οικογένεια. Μη ξεχνάτε ότι πολύ το θέλατε αυτό και το παροτρύνατε να κάνει το παν για να το πετύχει. Να σκέπτεσθε ότι αυτή η αλλαγή που έγινε στην οικογένειά σας πόσα θετικά πράγματα έφερε στο παιδί σας. Σκεφτείτε τα οφέλη που έχει το παιδί σας από τη δημιουργία της δικής του φωλιάς.
5. Ψυχολογική υποστήριξη. Οι ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι τα συναισθήματα του συνδρόμου της άδειας φωλιάς μπορεί να διαρκέσουν από 18 μήνες έως 2 χρόνια. ῎Ετσι κατά το διάστημα αυτό οι γονείς θα πρέπει να τύχουν ψυχολογικής υποστήριξης. ᾽Εκείνος που θα βοηθήσει να ξεπερασθούν τα συναισθήματα δεν είναι μόνον ο ψυχολόγος αλλά μπορεί να είναι κι ένα δικό μας πρόσωπο, ένα πρόσωπο που το αγαπούμε και το έχουμε εμπιστοσύνη.
Δεν πρέπει να αποκρύψετε από το ή τη συζυγό σας τα συναισθήματά σας. Μαζί πρέπει να αντιμετωπίσετε το πρόβλημα και να πάρετε τις κατάλληλες αποφάσεις.

Πάντως και ο χρόνος θα χύσει βάσαλμο στις καρδιές των πονεμένων ανθρώπων. ῎Αν τα συναισθήματα σας οδηγήσουν στην κατάθλιψη ή σε παρόμοια διαταραχή είναι απαραίτητη η επέμβαση ψυχολόγου.
Δεν πρέπει να μας διαφεύγει ότι δεν πρέπει να καταφεύγουμε στο ποτό, στο χαρτοπαίγνιο και οι άλλες συναφείς απασχολήσεις γιατί όχι μόνο δε λύνουν το πρόβλημα αλλά το περιπλέκουν περισσότερο.
6. Δραστηριότητες. Οι έκδρομές και γενικά η αλλαγή περιβάλλοντος θα παιξουν σπουδαίο ρόλο στην θετική αντιμετώπιση του προβλήματος. ῞Ενα ήρεμο και ήσυχο περιβάλλον πάντα έχει θετικά αποτελέσματα στην καλή ψυχική ισορροποία του ανθρώπου.
Θα πρέπει να γνωρίζουμε ότι το γέμισμα του ελεύθερου χρόνου με ποικίλες δραστηριότητες όπως η μελέτη κατάλλήλων βιβλίων ή η παρακολούθηση διαφόρων εκδηλώσεων πολύ θα βοηθήσει στην αντιμετώπιση του προβλήματος. Είναι ο καιρός και η κατάλληλη περίσταση να αποκτήσουμε καινούργια χόμπι, όπως είναι η ζωγραφική, η φωτογραφία, η ξυλοκοπτική, η καλλιέργεια λουλουδιών και άλλων φυτών κ.λπ..
7. Προσευχή. ῞Οσο κι αν φαίνεται παράξενο σε ορισμένους η προσευχή, η εμπιστοσύνη και η πίστη στο Θεό βοηθούν τον ταραγμένο εσωτερικά άνθρωπο να βρεί λύσεις για τα προβλήματα που τον απασχολούν καθώς και να αποκτήσει την ηρεμία του.
῾Ο τακτικός εκκλησιασμός, η παρακολούθηση θρησκευτικών ομιλιών και συγκεντρώσεων καθώς και η συμμετοχή σε ανθρωπιστικές και εθελοντικές δραστηριότητες πολύ θα βοηθήσουν να ξεπεράσουμε το πρόβλημα.
8. Προσοχή. ῎Αν εργάζεστε την περίοδο αυτή έξω από το σπίτι, μην αφήνετε τα συναισθήματα που δημιουργεί το σύνδρομο να επηρεάζουν την εργασία σας. Μπορεί να ενοχλήσουν όχι μόνον τους προισταμένους σας αλλά και τους συναδέλφους σας.

Επιπτώσεις του συνδρόμου στο παιδί.
Και το παιδί όταν φύγει από την οικογένεια έχει ανάμεικτα συναισθήματα. Μπορεί να χαίρεται διότι θα μπορεί πιά να ζήσει χωρίς την επίβλεψη των οικείων του, να έχει την απόλυτη ελευθερία του, όπως λέγουν, πλην όμως μόλις θα φθάσει στο νέο τόπο διαμονής θα αντιμετωπίσει πολλά προβλήματα και τότε θα καταλάβει την αξία της πατρικής οικίας. ῾Η ανασφάλεια που αισθάνονται τους οδηγεί να παίρνουν συχνά τηλέφωνο στους δικούς τους και να ζητούν απάντηση σε διάφορα ερωτήματα που τους θέτουν.
Τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα παιδιά δεν τα λύνουν όλα το ίδιο και η προσαρμογή τους στη νέα ζωή είναι διαφορετική στο καθένα. ῾Η λύση τους εξαρτάται από την ωριμότητά τους, την ανατροφή, την παιδεία τους κι αν έπαιρναν θέση στη λύση των προβλημάτων της οικογενείας τους.
Παιδιά που βοηθούσαν στις δουλειές και στις ποικίλες δραστηριότητες της οικογένειάς τους προσαρμόζονται ευκολότερα και γρηγορότερα απ᾽ ότι ένας συνομήλικός τους που είχε τα πάντα και τα εύρισκε όλα έτοιμα στην οικογένειά του.
Οι ψυχολόγοι λέγουν ότι και οι δυό κατηγορίες των παιδιών δε θα αργήσουν να προσαρμοστούν και να ενταχθούν στο νέο τους περιβάλλον, ειδικά στις ημέρες μας που το τηλέφωνο σού φέρνει κοντά σου όποιον χρειαστείς οποιαδήποτε ώρα του εικοσιτετραώρου.

Χρειάζεται προσπάθεια
Σχεδόν όλοι οι γονείς και όλα τα παιδιά ένιωσαν και θα νιώσουν τα συναισθήματα που προκαλεί το σύνδρομο του άδειου σπιτιού ή της άδειας φωλιάς. Για να τα ξεπεράσουν, όσο το δυνατόν ανώδυνα και γρηγορότερα υπάρχουν πολλοί τρόποι, όπως προαναφέραμε. ῾Ο καθένας μας πρέπει να προσπαθήσει να βοηθήσει τον εαυτό του και τους συνανθρώπους του, που αντιμετωπίζουν το ίδιο πρόβλημα να το ξεπεράσει, κι αν αυτό είναι δύσκολο ας καταφύγει σε ψυχολόγο.