Το θαύμα του Σταυρού: «Καταβάτω νῦν ἀπό τοῦ σταυροῦ». Του Τσουκάρα Ευάγγελου. Το Πάθος και η Ανάσταση του Κυρίου αποτελούν το κέντρο της σωτηριολογικής διδασκαλίας της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Στη βυζαντινή εκκλησιαστική παράδοση, το απολυτρωτικό Πάθος του Χριστού υπογραμμίζει την άπειρη αγάπη του Θεού για τον άνθρωπο και προσδιορίζει το μέγεθος της οφειλόμενης αγάπης του ανθρώπου προς το Δημιουργό του.
Μέχρι και τον τέταρτο αιώνα, οι εκκλησιαστικοί συγγραφείς και Πατέρες επιμένουν στα κείμενά τους να τονίζουν την πραγματικότητα του Πάθους και του θανάτου του Κυρίου. (Κύριλλος Ιεροσολύμων, Κατήχησις ΙΓ΄, 4 (ΒΕΠΕΣ 39)· Αμφιλόχιος Ικονίου, Λόγος Ε’, Εις την ημέραν του αγίου Σαββάτου, PG 39, 89-93).
Ο απολογητικός χαρακτήρας των κειμένων τους υπογραμμίζει τη βεβαιωμένη πίστη της Εκκλησίας για το Θεάνθρωπο, κατοχυρώνει το σωτήριο Πάθος Του και αποστομώνει τους αιρετικούς Γνωστικούς, Δοκήτες, Υιοθετιστές και Αρειανούς, που αμφισβητούσαν την αλήθεια του Σταυρού και την πραγματικότητα του θανάτου του Κυρίου. Έτσι, ο Σταυρός γίνεται το θεμέλιο της Εκκλησίας, η ελπίδα των Χριστιανών κι όλων των απελπισμένων, η δύναμη των αδυνάτων, το σύμβολο της νίκης κατά των δαιμόνων, ο ιατρός των αρρώστων και η ασφάλεια της οικουμένης.
Ο Κύριος μας νίκησε στο Πάθος Του. Επέτρεψε στους εχθρούς Του να Τον ταπεινώσουν και να Τον εξευτελίσουν με κάθε τρόπο και μέσο και Εκείνος έμεινε απαθής, ατάραχος. Δέχτηκε να πιεί το ποτήρι του Πάθους και να βυθισθεί μέσα στον πόνο υπακούοντας στο θέλημα του Ουρανίου Πατέρα Του. Ο Ιησούς όχι μόνο μπορούσε να κατεβεί από τον Σταυρό αλλά και να εξουδετερώσει τελείως τους εχθρούς Του προσκαλώντας «πλείους ή δώδεκα λεγεώνας αγγέλων». (Ματθ, κστ΄53).
Όμως δεν κατέβηκε θαυματουργικά από τον Σταυρό, όπως και δεν έκανε τίποτε για να αποφύγει το πάθος. Οι αρχιερείς ισχυρίζονταν ότι εμπρός σε ένα τέτοιο θαύμα (αν ο Ιησούς κατέβαινε από τον Σταυρό) θα πίστευαν. Ο Ιησούς όμως παραμένει αμετακίνητος και αμίλητος πάνω στον Σταυρό πρώτον διότι ο ισχυρισμός αυτός των αρχιερέων ήταν ψευδής και ανειλικρινής. Απόδειξη ότι ο Ιησούς δεν κατέβηκε από τον Σταυρό αλλά ανέστη εκ νεκρών και όμως αυτοί δεν πίστεψαν.
Επίσης ο Ιησούς έχει προσκολληθεί στον αντικειμενικό Του στόχο: στη νίκη κατά του διαβόλου και στην εξολόθρευση του θανάτου, του πυρήνα αυτού της αντιδράσεως στο έργο Του. Ο Ιησούς πεθαίνει στον Σταυρό, διότι δια του θανάτου θα καταργούσε «τὸν τὸ κράτος ἔχοντα τοῦ θανάτου τουτ’ ἔστιν τὸν διάβολον».(Εβρ. Β΄14).
Ο Ιησούς δεν κατεβαίνει από τον Σταυρό και δίνει την εντύπωση του αδυνάτου και του ηττημένου. Ο ακίνητος όμως Εσταυρωμένος κέρδισε την νίκη μέσα στην καρδιά του εχθρικού στρατοπέδου, κατεβαίνοντας στο βασίλειο του Άδη.
Την ανάσταση την βλέπει ο πιστός με τα μάτια της πίστεως και τον Αναστημένο Κύριο τον συναντά στα μυστήρια της Εκκλησίας (βλ. Λουκ. 24, 30 όπου οι δυο μαθητές στην Εμμαούς αναγνωρίζουν τον Αναστημένο Χριστό όταν ευλόγησε τον άρτον). Γι’ αυτό και στη Βυζαντινή τέχνη δεν απεικονίζεται αυτό τούτο το γεγονός της Αναστάσεως (ο Ιησούς εξερχόμενος του τάφου) αλλ’ οι ανθρωπολογικές του συνέπειες (ο Αναστάς εγείρει από τον Άδη τον Αδάμ και την Εύα, και κατ’ επέκταση όλη την ανθρωπότητα).
H Aνάσταση του Κυρίου μας Ιησού Χριστού είναι εμπειρία, πίστη και ομολογία κατά την διαβεβαίωση του αποστόλου Παύλου:
Aν ομολογήσεις με το στόμα σου πως ο Ιησούς είναι ο Κύριος και πιστέψεις με την καρδιά σου πως ο Θεός τον ανέστησε από τους νεκρούς, θα βρείς την σωτηρία. (Προς Ρωμαίους ι΄9)
Ας αγωνιζόμαστε όσο μπορούμε να μην λυπήσουμε την Αγάπη Του με τις πράξεις μας και, ιδιαίτερα και εντονότερα, τις επερχόμενες άγιες ημέρες της Μεγάλης Εβδομάδας. Ασφαλής τρόπος προς αυτήν την κατεύθυνση είναι να αγωνιστούμε ακολουθώντας την προτροπή του ιερού υμνογράφου˙«κεκαθαρμέναις διανοίαις, συμπορευθῶμεν αὐτῷ, καὶ συσταυρωθῶμεν, καὶ νεκρωθῶμεν δι’ αὐτόν, ταῖς τοῦ βίου ἡδοναῖς, ἵνα καὶ συζήσωμεν αὐτῷ».
Τσουκάρας Ευάγγελος
Θεολόγος – Φιλόλογος (Μsc Βυζαντινής Ιστορίας)
Βιβλιογραφία
Στύλιος Ε, Εκείνος, ο Ιησούς Χριστός, Αθήνα 1999
Ιωαννίδης Φ, Το Πάθος του Χριστού και ο θρήνος της Θεοτόκου στη βυζαντινή παράδοση, 2003
